Maria Rizzi su “La stanza bassa dell’attesa” di Maria Luisa Daniele Toffanin - Genesi Editrice

 

Ho ricevuto in dono l’ultima Opera dell’autrice patavina Maria Luisa Daniele Toffanini “La stanza bassa dell’attesa” - Genesi Editrice -, prefato magistralmente da Gianni Giolo, e sono stata catapultata, una volta di più, nel magico mondo di questa poetessa che scrive sotto dettato degli angeli. Il testo narra ill dolore del distacco, il potere della memoria e descrive il sentimento dell’attesa in ogni sua sfaccettatura. Nulla è più radicale dell’abbandono di una persona o di un luogo che amiamo, ma nulla è più tenace dei lacci invisibili che resteranno per sempre sotto le costole, all’altezza della pancia, in tutte le fibre. “Era l’estate della casa nuova /con i riti di rate semestrali / lungo il fischio della ferrovia /il fossato verde di rane/salterine tra le pannocchie d’oro / nell’odore agro-dolce delle vigne /le ultime di fragola regina della Caterina”- da “Estate di memorie”. La migrazione, non è intesa come l’ulissismo tipico dell’essere umano, in questo viaggio Odisseo rappresenta il deuteragonista, in quanto la protagonista è Itaca, con i suoi abitanti, le sue istituzioni, la sua storia. E la nostra autrice, migrando verso la nuova residenza, mostra di trovare la sua Itaca e i nuovi riti della sua esistenza legata a madre – natura, fonte di ogni ispirazione. La nuova casa presenta un altro elemento metaforico di grande rilevanza: si trova vicino a una stazione ferroviaria. Il fischio del treno diventa una costante dell’esistenza di Marisa Toffanin, continuerà a sentirlo nella testa per il resto della vita. I viaggi in treno sono sinonimi per eccellenza di avventure  romantiche, nostalgiche, ricche di speranza e, al tempo stesso, danno la certezza che nulla è definitivo, si è sempre di passaggio. Il treno non è un aereo e non è una nave: lì fuori passano le vite degli altri non solo le nuvole e le onde. “Il fischio di tutti i treni a notte passava nel vento / salutato dal mito dell’infanzia / che viaggia viaggia sognando avvenire / sorprese di mondi non noti…” - da “I luoghi della nostra avventura”  L’autrice si riferisce spesso al mito, non inteso come fatto favolistico, ma come sogno pubblico. D’altronde intorno a ogni famiglia si concretizza una mitologia, che non è creazione irresponsabile della psiche, ma risponde a una necessità e adempie a una funzione importante: mettere a nudo le modalità più segrete dell’essere.  Nella casa nuova di via Ognibene - e anche il ome della strada sembra un augurio -, la Nostra sperimenta il delirio di onnipotenza dell’adolescenza, la libertà, la fantasia, l’illusione di avere il mondo in pugno- Vittorino Andreoli asseriva giustamente: “L’adolescenza manca della percezione del futuro”. “Era l’estate più azzurra / e il vento caldo di cicale /estate fino a sera di cristallo / le cose sempre terse, pure a notte”- da “Quel nostro tempo immortale”.  Nell’Itaca della Poetessa ‘la stanza bassa dell’attesa’ è riferita in modo struggente allo stato d’animo di attesa del Natale. La Nostra allude al sentimento mistico, che purtroppo abbiamo perso, un calendario dell’Avvento permeato di gratitudine, gioia e preghiere. “E nella stanza bassa l’attesa / per varie lune insieme, / era incantesimo all’Evento / tra pareti a stellate ali lucenti / il pavimento tutto muschio / erbato vivo dai fossati / brulichìo di fuochi pastori greggi / d’ogni lavoro umano”. - da “L’attesa del nostro natale”. Nella stanza bassa Il presepe dei nostri tempi equivaleva a cercare Dio nell’immensamente grande e a vederlo incarnato nell’immensamente piccolo. Ed era una festa solo di fede, Gesù Bambino rinasceva nella coscienza di noi uomini ogni anno ed era annunciato al mondo nella gioia di ritrovati sentimenti comuni di fratellanza. La lunghissimo lirica  di Marisa Toffanin  è un vero e proprio gioiello, un omaggio alla memoria, alla famiglia, alla verticalità. Le sue, d’altronde, sono sempre opere di grandi valori, di luci forti che risarciscono del buio nel quale siamo sprofondati. Ella ricorda il chiasso gioioso che anima ‘la stanza bassa’, ‘palcoscenico di un virtuale teatro’ che  ospita la famiglia, le alunne della madre, potenziali rivali nel contendersi l’affetto della donna. Si sofferma sul concetto di teatro, al quale era ed è legata, in quanto convinta che le rappresentazioni non siano solo  spettacoli, ma riflessi dell’esistenza e potenti strumenti per la crescita personale e sociale. “Si chiude rossa la sera vellutata / in mille battiti mille sempre / al tuo messaggio / nell’enigma rimeditato dentro / così è se vi pare”. - da “Così è se vi pare”- Il riferimento a Pirandello non mi sembra casuale, intitola l’ennesima perla, che si infila in questa collana fatata, con la frase chiave dell’opera omonima dell’artista siciliano, che sottolinea  quanto la verità non sia unica e soggettiva, ma piuttosto come ciascun individuo la percepisca e la creda. Anche in questo testo i territori del passato svolgono un ruolo basilare, infatti Marisa Toffanin, non ritiene giusto attribuire importanza solo alla stanza bassa di via Ognibene e al suo presepe, ma anche ai presepi di via Gabelli ,a quelli della casa -sfera “in un percorso infinito, con un valore quasi profetico di eternità”. Il libro ha carattere di diario, anche perché alterna periodi di prosa lirica a splendidi versi. Si ha, a lungo, la sensazione che la nuova casa funga da isola della felicità e da garanzia di immortalità, fino a quando le pareti della bolla nella quale vive la famiglia dell’autrice si infrangono contro  le tragiche verità dell’esistenza. Si varca la soglia dell’oltre, e si è costretti a conoscere la tragica dimensione del dolore tramite il lutto più grande he si posa fronteggiare: la perdita della sorellina Anna Maria di soli cinque anni. “Per molte lune per sempre da allora / mutò dimensione prospettiva quell’azzurro nel quadro della vita, / in un fondale irto di dubbi  / s’offuscò il nostro cielo”. - da “E’ precoce l’ora del dolore”. ‘La stanza bassa si dilata’, scrive Marisa, si verifica una distruzione della valle dell’Eden, e nella corale sofferenza sono di grande supporto gli amici di sempre e quelli acquisiti.  Ovviamente la storia dura come i passi dei diavoli cambia la mitologia dell’Itaca della Nostra, visto che, per dirlo con Alda Merini: “La sofferenza è la sorpresa di non conoscerci”. Quando un amore ci lascia si apre un buco nel mondo, occorre maturare, celebrare il lutto, altrimenti il buco non si chiuderà più. La poetessa sa affrescare il mondo dei ragazzi, così incredibilmente simile al mio, quello dei parenti e quello degli amici, che lasciano il centro di Padova come hanno fatto loro, con una tale dolcezza, che il testo acquista sapore di lascito. “Non ti sento più salire le scale / poi con mia madre nella stanza dei miti /mischiare le carte di presente e passato / con qualche dado sapiente gettato al futuro” - da “ Non più”, lirica dedicata alla zia Pina, che insieme alla zia Santa, diviene parte della mitologia della famiglia in crescita.  Quanto evocano Montale i versi della Nostra… Di colpo il loro eden  subisce una sorta di colpo di grazia, ‘per l’avanzare cannibale della civiltà” Sembra un ossimoro definirla così, in quanto  dà i brividi a chiunque ami la natura l pensiero di allevare i figli in un luogo in cui il cortile termini su una strada. Marisa, figlia dell’erba dei campi, delle stelle, dei fiori, non rinuncia alla sua casa, al vicario di Dio, si limita ad adeguarsi a una vita nuova. Una meravigliosa peculiarità della poetessa è la voglia di adattarsi alle nuove situazioni, ampliando il proprio respiro interiore, cercando di trovare il bello nei vari cambiamenti. Le liriche della seconda parte del testo sono dedicate al figlio, ai giovani, ai quali narra il loro costante procedere nell’attesa, consapevoli che il futuro si sarebbe potuto presentare a mani vuote. L’autrice afferma che il tema dell’attesa, nella sua accezione è ‘il propulsore dell’esistenza. Il motivo fondante soprattutto in La stanza alta nella ripresa della vita stessa dopo la guerra’. L’attesa per eccellenza nella vita di Marisa e dei suoi familiari è quella del ritorno del padre  dai campi di internamento militari italiani (IMI). La civiltà, intesa nell’accezione di allora, del tempo descritto da Marisa, non è paragonabile a quella attuale. La definisce ‘modesta’ nel senso dolce, positivo del termine, perché legata alla parola, dono purissimo di Dio, lontana dal potere dei social network, regno indiscusso della solitudine. Nell’Itaca di via Ognibene, con la sua mitologia collaudata, la nostra autrice esce vestita da sposa, con le attenzioni particolari del sacerdote, che l’ha seguita come catechista e giovane dedita alla parrocchia. Nell’estratto in prosa di questo magnifico diario, Marisa recita: “In dieci anni in via Ognibene si è addensata tutta la vita  e non ci siamo accorti di averla vissuta”. Il concetto del tempo che scorre è strettamente legato al senso della vita. Esiste il tempo della coscienza, che prescinde dalle lancette dell’orologio, ed è quello al quale si riferisce l’artista nel suo  viaggio. Un tempo di attese infinite; di amori finiti troppo presto; di giochi, miti, sogni, che rendono elastici i giorni; di dolori fermi, come acqua di lago; d gioie in fuga, come ogni forma di felicità. La chiusa dell’avventura non poteva che realizzarsi in una lirica dedicata alla “Madre - coraggio - sacrificio” e una alla loro storia, al dolce migrare di una famiglia unita. Ho letto il testo con le lacrime agli occhi, specchiandomi in moltissime pagine, immedesimandomi nel figlio, nei nipoti, nel marito di Marisa. La mitologia della nuova famiglia ha la necessità di conoscere le origini, di divenire patria del passato. La nostra poetessa patavina possiede un dono rarissimo: aprire la porta dell’anima e divenire poesia assoluta in un angolo di universo che vive in equilibrio sulle emozioni.

Maria Rizzi

 

 

 

 

Floriano Romboli legge Michele Miano: l’eredità spirituale del padre e il coraggio della poesia

                                               

Confesso l’indubbio coinvolgimento emotivo suscitato in me dalla lettura del libro recente di Michele Miano So che ti prenderai cura di me, e segnatamente della parte dedicata al padre Guido, intellettuale sensibile e coerente, poeta, editore, instancabile organizzatore di cultura insieme al fratello Alessandro.

La perdita di un genitore costituisce per i figli una lacerazione tremenda, a tratti intollerabile, un trauma fortissimo e mal governabile. Ricordo che il grande economista e sociologo Vilfredo Pareto rammentava , in una lettera del gennaio 1919 all’amico Guido Sensini a cui era morto il fratello, con queste toccanti parole l’effetto prodotto nel suo animo dalla scomparsa della madre Marie Métenier, avvenuta nel settembre 1889: “Nella sua sventura non è piccola fortuna lo avere conservato la madre. Quando ho perduto la mia mi è parso che il mondo diventasse interamente diverso da quello di prima”.

L’autore nel rendere omaggio al papà sa mantenere un grande equilibrio fra la sfera sentimentale, la triste presa d’atto del grande vuoto affettivo, e la rivendicazione orgogliosa delle doti non comuni dell’uomo di “generosa umanità”(p.10), di cui elogia con sobrietà l’indole tenace e laboriosa, la vocazione all’impegno fecondo e disinteressato: “Guido Miano si è sempre definito un operatore culturale, un uomo con una missione da compiere: diffondere cultura. Poco incline alle mode, riservato e taciturno. La sua missione iniziata sabato 18 giugno 1955 (data in cui è nata la Casa Editrice), termina sabato 18 giugno 2022 (giorno del suo decesso)” (p.19).

Ritengo che un coefficiente importante dell’equilibrio ideale-morale di Michele sia il riferimento pensoso a quanto di “non detto” c’è stato fra loro, alla differenza ineliminabile di aspirazioni e di prospettive, e quindi all’accoglimento attivo e meditato di una preziosa eredità: “Come se mi volesse dire tante cose, lui che è sempre stato parco di parole, e io gli volessi raccontare ancora i miei sogni e progetti di un’altra vita che avremmo dovuto vivere. Ma non c’è stato tempo” (p.9, corsivi miei, come sempre in seguito).

Tale atteggiamento critico si riscontra altresì nella silloge di liriche di cui consta il volume; queste sono caratterizzate da frequenti annotazioni naturalistico-descrittive, permeate da un delicato, intimo vitalismo contrassegnato da ricorrenti spunti visivi e acustici, captante e fascinoso: “Un alito di vento/accarezza le foglie./L’aria tiepida/avvolge il volo delle farfalle./Un usignolo geme da lontano,/scroscia il limpido gorgheggio/e splendono più tersi i colori nelle ali (…) Ognuno ode grida/di fanciullo,/di una vita che si desta” (Vita).

L’amor vitae non cela alla mente del poeta quanto di doloroso è insito nell’esistenza (“Primavera ritorna/e il dolore mi addenta/con morsi di gelo./È il vento che scuote profonde solitudini” (Primavera), e l’amara durezza del rilievo dispone a una rappresentazione della realtà mediante un sistema di antitesi bloccate: “Incerto passo del mio divenire/senza un porto di illusioni/E il giorno è come la notte,/la notte è come il giorno./Oggi, domani e dopodomani” (Ricordi) ; “Così ritorni nell’orbita della vita/come una favilla, ormai incasellata/in una goccia, come in un’impronta/di luce un tremito d’ombra”(Sensazioni).

La descrizione si anima così di significati interiori, acquista densità etico-culturale: “Ma ora è già sera./Oltre i colli, uno sfavillio di luci./E i pensieri che si ribellano alla grammatica./Cosa dire? Cosa pensare? La notte./Il fiume scorre lentamente/e rivedo il colore della terra./Colline, sentieri inondati dall’alba. La luce rinasce” (ivi).

L’incertezza del percorso può indurre a grida e lamenti (“E a lungo ho viaggiato,/sradicato d’amore ho gridato/e pregato sofferto e gridato”, Frammenti III), pur se la condizione umana ha una sostanza misteriosa irriducibile a schematizzazioni razionalistiche: “Per un attimo mi sembra di raggiungere/il nervo delle cose./Ma un battito di ciglia non è/un colpo d’ali che ti solleva/ed è vana ricerca aspirare/al sillogismo dell’esistenza” (Sensazioni, cit.) ; nondimeno questa, in forza della sua complessità, può arricchirsi di apparizioni confortatrici: “Mi sei apparsa come una vela in mare,/nel tuo volto di sera lunare/sei fiorita al mio sogno/ritrovato così all’improvviso./Senza sapere come”(Frammenti I).

                                                                                                                                                        Floriano  Romboli

 

M. Miano, So che ti prenderai cura di me. Poesie e appunti, Milano, Guido Miano Editore, 2025

 

                                                  .     .     .     .      .     .     .     .     .     .     .     .    .

 

Lidia Marsili legge : “L’arcobaleno nelle pozzanghere” di Maria Rizzi

 “L’arcobaleno nelle pozzanghere” è un piacevole giallo, la cui protagonista, Miriam De Falco - una commissaria profondamente umana - riesce a coniugare la prosaicità di una feroce realtà con la sua visione poetica. 

Il titolo stesso riassume lo spirito che ne supporta la narrazione, costituito dalla capacità, niente affatto scontata, di scorgere l’arcobaleno dentro le pozzanghere. È necessario possedere non solo perseveranza e determinazione ma anche e, forse soprattutto, la capacità di vedere oltre, osservando ciò che ci circonda con sguardo sempre nuovo. 

Miriam, promossa a Commissario nella sua città natale, accetta di lasciare Roma e la sua famiglia, supportata in tale decisione da suo marito e dai suoi figli. Dotata di un grande senso di responsabilità, al suo arrivo, viene coinvolta in una delicata e complessa indagine sull’omicidio di una giovane donna. Il caso si rivela subito intricato e oscuro. 

Tra indizi ambigui e colpi di scena, supportata da validi collaboratori con cui s’intende subito grazie alla sua empatia, Miriam affronta una criminalità spietata e, intraprende, contemporaneamente, anche un viaggio interiore che la riporta ai luoghi e ai sentimenti della sua adolescenza e la induce a riflettere sulle scelte compiute. 

Il romanzo esplora come il male possa insinuarsi nella quotidianità, evidenziandone la feroce banalità, mentre la ricerca della verità diventa un atto di coraggioso impegno. 

La scrittura è serrata, con una progressione che alterna momenti di introspezione a scene investigative cariche di suspense. Il ritmo è ben calibrato, con una narrazione che non perde mai mordente.

Ottima è la costruzione di un’atmosfera cupa e coinvolgente, dove ogni dettaglio contribuisce a creare un mondo vivido e inquietante. 

In sintesi, Maria Rizzi ci regala un romanzo intenso e stratificato, dove il mistero si intreccia con la memoria e la resilienza emotiva. Un giallo che non si limita a risolvere un crimine, ma scava nelle pieghe dell’animo umano e che la condurrà, al termine, a prendere importanti decisioni sulla sua vita.

NOTE A MARGINE SUL VASO DI PANDORA DI DINO VILLATICO

 

Lo studioso tardomodernista deve dissacrare ogni anacronismo modernista: la Generazione X si ribella e rivendica il suo ruolo nel mondo della cultura italiana Ivan Pozzoni   Il 4 Giugno 2025, sul blog L’Ombra delle Parole, esce un mini-saggio, firmato Dario Villatico, intitolato «ἐὰν μὴ ἔλπηθαι ἀνέλπιστον οὐκ ἐξευρήσει, ἀνεξερεύνητον ἐὸν καὶ ἄπορον. Se non speri l’insperato, non lo troverai, perché è inaccessibile e impraticabile (Eraclito, B 18) A proposito del vaso di Pandora di Dino Villatico […]», con riferimento: Sul vaso di Pandora (Dino Villatico) NOTE A MARGINE SUL VASO DI PANDORA DI DINO VILLATICO Le ricostruzioni storiografiche di Dino Villatico sono sempre significative. Da esperto e appassionato della materia [mio il maggior volume internazionale di Law and Literature, è stato Grecità marginale e suggestioni etico-giuridiche (IF Press, Università Pontificia), con antecedente, meno maturo, in L'ontologia civica di Eraclito d'Efeso (Liminamentis Editore)], menzioni ripetute di apprezzamento da Rossetti e Mouraviev e un fastidio inveterato verso le ricostruzioni fantasy (cfr. fantastiche, trad. a favore dei > di 75 anni) di Eva Cantarella (vicina/lontana di dipartimento), mi accingo, con massima curiosità acribica, a introdurre una serie di riflessioni, in ordine cronologico: 1. Omero non esiste. Iliade e Odissea, μῆνις e νόστοι, composte, aedicamente, in maniera stratificata, introducono - con una forma estrema di semplificazione- due momenti del medioevo ellenico (Eric Havelock): la colonizzazione micenea e i νόστοι verso i regni ellenici, con la caduta della centralità di Micene. Lo dimostra la distinzione, nell’Iliade, tra ἄναξ/βασιλεῖς, e la scomparsa dell’ἄναξ (wanax miceneo) nell’Odissea. L’Achille, della μῆνις, del κλέος e del κῦδος, è un βασιλεύς ferito nell’onore: ciò che è stato definito come il «vocabolo d’esordio della letteratura occidentale» non ha categoricamente niente di fatalistico; e non ha niente di fatalistico l’ombra/simulacro (εἴδωλον) di Achille, condannata alla absentia memoriae e interessata unicamente a demarcare la continuazione della sua dinastia (sorte di Peleo e Neottolemo). L’escatologia ellenica - a differenza dell’escatologia micenea- modera tra absentia memoriae e speranza (ἐλπίς), nella continuità della casata: una escatologia non fatalistica della speranza, che confluisce nel rifiuto della παιδεία kalokagathoica a favore della morale contadina eretica delle Ἔργα καὶ Ἡμέραι esiodee (antecedente chorastico della πόλις). 2. La famigerata storia del vaso di Pandora, accennata, di sfuggita, nella Θεογονία esiodea e raccontata nelle Ἔργα καὶ Ἡμέραι, trova un interessantissimo antecedente - come sostiene Villatico- nel canto Ω dell’Iliade, col riscatto del cadavere di Ettore. Esempio di δίκη è la distinzione tra πίθος del male e del bene, mescolato, a discrezione, da Zeus (ἄναξ); nelle Ἔργα καὶ Ἡμέραι il vaso è un πίθος (non una pelike, non un loutrophoros, non uno psykter). Il trapasso dalla δίκη arcaica come ερινύς alla δίκη civica come ristabilimento del κόσμος ha come indice un semplice πίθος, un vaso, inteso come enorme recipiente di immagazzinaggio usato da un mondo contadino (lontane dalle origini del mito le interpretazioni ontologiche del Gorgia). La teodicea antica sarebbe una miso-dicea, come nel mondo ebraico? No. Prima di tutto, la mitologia esiodea è molto antinomica: nella Θεογονία la donna, innominata, è definita come καλὸν κακόν; nelle Ἔργα καὶ Ἡμέραι è nominata, contemporaneamente, καλὸν κακόν e πάνδωρος. Poi, nel mondo di fine medio evo ellenico si affrontano due mitologie: la mitologia esiodea della donna creata da Efesto, come una sorta di cyborg female (D. Haraway), di matrice adamica, e la mitologia extra-esiodea della sua nascita dalla terra, nelle rappresentazioni iconiche vascolari, vicina al culto della Magna mater di Çatal Hüyük e al racconto dell’Enuma ilu awilum (identificazione Akhkhiyawā/Achei). 3. Il frammento «ἐὰν μὴ ἔλπηται ανέλπιστον οὐκ ἐξευρήσει, ανεξερεύνητον ἐὸν καὶ ἄπορον» [B 18]. Mi armo del mio consuntissimo Diels/Kranz (magone). La serie A del chiarissimo di Efeso (basata su Aristotele e Diogene Laerzio) non cita mai il famigerato B 18. La dossografia - serie B- diversa dalle biografie o frammenti diretti, vittima in misura maggiore del c.d. hermeneutischer Zirkel (Gadamer) o della fortune analitica, non trova l’unanimità dell’assemblea accademica: B 18 sarebbe, con la tipica strategia degli opposti, una interpolazione escatologica cristiana di Clemente (Stromata), connesso indissolubilmente al fr. B 27, ricostruito erroneamente come «Οι ἄνθρωποι ἐπὶ θανάτου ἀναμένουσιν ἃ οὔτε προσδοκῶσι οὔτε πιστεύουσι», senza l’inserimento del verbo ἐλπίζω (Reale risistema il Kranz «ἀνθρώπους μένει ἀποθανόντας ἅσσα οὐκ ἔλπονται οὐδὲ δοκέουσιν»). L’ἐλπίζω è la chiave di traduzione: Giannantoni, Colli e Reale, in assoluta maggioranza, traducono l’«insperabile», connettendosi alla lettura epistemologica del frammento, su derivazione senofanea; Pasquali e Diano, interpretando il binomio B 18 e B 27, subordinato all’interesse escatologico di Clemente, traducono l’«insperato». L’unanimità degli studiosi contemporanei traduce: «Se uno non spera, non potrà trovare l’insperabile [...]» e «Gli uomini, con la morte, trovano ciò che non sperano (insperabile) [...]». Il termine ἀνέλπιστος, ad eccezione della traduzione tucididea non comune di «disperato», significa, letteralmente, «insperato»: c’è una forte sfida tra interpretazione ontologica di Platone e epistemologica di Aristotele, sul campo di battaglia di Eraclito. Tertium datur: la linea interpretativa - che seguo- Mondolfo/Capizzi/Moureviev, si disinteressa di B 18 e B 27 (consideratele interpretazioni escatologiche cristiane) e della visione epistemologica (considerata una forzatura aristotelica): l’ontologia civica di Eraclito esclude entrambi i frammenti dossografici. Le conclusioni di questo viaggio dal medioevo ellenico all’instaurarsi, nella Grecità marginale, di aristocrazie cittadine conduce ad una conclusione interessante: il mondo antico non conosce una escatologia fatalistica o una concezione fatalistica della vita, fino al momento della tragedia: c’è una weltanschauung dell’ἐλπίζω, della «speranza», del fare, rappresentata dai momenti storici delle colonizzazioni, micenee, achee, ionico/eolico/doriche e dall’instaurazione, molto lasca, di aristocrazie cittadine dotate di una chora, orientate alla realizzazione della struttura della πόλις. L’ ἐλπίς rimane in fondo al πίθος come un dono di πάνδωρος alla civiltà ellenica: chiusa nel πίθος è tutelata dall’arbitrio distributivo dell’ἄναξ Zeus, accettato nel medioevo ellenico dell’Iliade, contestato nel tardo medioevo ellenico dell’Odissea, ri-difeso dal retroguardista Esiodo (che non accetta, nel suo mondo contadino, che un donna abbia diritto di toccare, cioè aprire/chiudere, un πίθος nel magazzino del marito), contestato dalle aristocrazie di βασιλεῖς delle città della Grecia marginale del VII/VI con l’introduzione di un nuovo concetto di δίκη (cfr. Il diritto costituzionale arcaico di Eraclito/Ermodoro a Efeso). Centrale, nel mondo antico è il dilemma dell’ἀρχή, risolto a Roma con il riconoscimento della dittatura dello ius: corollario del dilemma dell’ἀρχή è il tentativo etico di distinguere πίθος del bene e πίθος del male. Nella storiografia della storia, inoltre, ogni concezione progressiva è stata sostituita, con l’ausilio delle intuizioni di Lyotard e della complexity theory di Morin e Maturana, in una visione diagrammatica a linee di alternanza evoluzione/involuzione. Per la concezione aristotelica della «speranza» come illusione, ci sarebbe da aprire un dibattito infinito: il neoaristotelismo contemporaneo, di matrice tedesca, neo-scolastica, francese o italiana, inserisce la «speranza» tra le virtù etiche; da ridiscutere anche il riduzionismo interpretativo o ontologico (Platone) o naturalistico (Aristotele) sulla c.d. Pre-socratica (categoria stroriograficamente discutibile): tertium datur. Ringrazio Dario Villatico che con una bella ricostruzione storiografica, senza nessun fondamento storico. ha reindirizzato momentaneamente il mio interesse verso studi che non avrò le forze di continuare a sostenere, in maniera significativa, con saggi, collettanei e monografie. Questo non significa disprezzare Dino Villatico e ultra-settantenni della cultura italiana. Non significa d-i-s-p-r-e-z-z-a-r-e Dino Villatico. La Generazione X di cinquantenni docenti universitari associati o cultori della materia che non usino l’escamotage della libera docenza (mai abrogata, entrata in disuso, e riconducibile in uso, con l’assenso dell’ordinario o dell’emerito entrati in ruolo con cooptazioni e concorsi “truccati”), in totale assenza di concorsi universitari seri nell’ultimo ventennio, rivendicano il ruolo di prot-agonisti della cultura italiana tardomoderna, carichi di lauree, dottorati e master, davanti ad interpretazioni anacronistiche e, in toto, sorpassate dei nuclei teoretici centrali della cultura tardomoderna. Ciò non significa esaltare la Generazione X, fatta al 90% di freelance cinquantenni, col dottorato, non in grado di distinguere Esiodo da Esopo e arroccati nelle loro specializzazioni (un fisico non ha l’obbligo deontologico di conoscere Radbruch o Bava Beccaris o Tarchetti?). Significa ottenere, con continui attacchi hijacking, che il 10% di intelle(a)ttuali della Generazione X, addestrati - come rottweiler- ad un concetto olistico di cultura, di stralciare dalla cultura italiana inutili tuttologi, docenti di liceo, senza dottorati o molteplici specializzazioni, fuori età (apprezzata la scelta dignitosa di un fine intellettuale, sconosciuto a masse e addetti ai lavori ignoranti come asini, laureato con Calogero e Capizzi [!!!], U. Vicaretti, di abbandonare ogni forma di dibattito culturale successivamente alla fine della carriera accademica, ritirandosi a studi individuali). L’accademia italiana dialoga (direttamente) con Sloterdijk, Morozov, Saito, Berleant, Leddy, Curi, Lipovetsky, Didi-Huberman, Baumgarten o Onfray; se troviamo citazioni di reperti archeologici metafisici come Freud, Lacan, Heidegger o Marx, rivendichiamo l’annientamento critico dello scrittore anacronistico, da studiosi tardomoderni. Montale, Luzi, Bertolucci, Caproni, Sereni, Penna, Zanzotto, Giudici, Rosselli, essendo la disgrazia modernista d'Europa, hanno causato il disinteresse del lettore verso ogni forma di «poesia». Qualcuno segnali a Berardinelli di visionare molto bene la lezione del classicista Bruno Gentili, imparare e tacere. La Generazione X si è rotta le balle: nel nome del tardomodernismo chiediamo a tutti i cinquantenni doc di attaccare, con critiche continue e dettagliate (mai replicate o replicate con sciocchezze Rubik) le sciocchezze anacronistiche dei vecchi studiosi del XX secolo. L’intelle(a)ttuale deve sostituire l’intellettuale. Ivan Pozzoni è nato a Monza nel 1976. Ha introdotto in Italia la materia della Law and Literature. Ha diffuso saggi su filosofi italiani e su etica e teoria del diritto del mondo antico; ha collaborato con con numerose riviste italiane e internazionali. Tra 2007 e 2024 sono uscite varie sue raccolte di versi: Underground e Riserva Indiana, con A&B Editrice, Versi Introversi, Mostri, Galata morente, Carmina non dant damen, Scarti di magazzino, Qui gli austriaci sono più severi dei Borboni, Cherchez la troika e La malattia invettiva con Limina Mentis, Lame da rasoi, con Joker, Il Guastatore, con Cleup, Patroclo non deve morire, con deComporre Edizioni e Kolektivne NSEAE con Divinafollia. È stato fondatore e direttore della rivista letteraria Il Guastatore – Quaderni «neon»-avanguardisti; è stato fondatore e direttore della rivista letteraria L’Arrivista; è stato direttore esecutivo della rivista filosofica internazionale Información Filosófica. Ha fondato una quindicina di case editrici socialiste autogestite. Ha scritto/curato 150 volumi, scritto 1000 saggi, fondato un movimento d'avanguardia (NeoN-avanguardismo, approvato da Zygmunt Bauman), e steso un Anti-Manifesto NeoN-Avanguardista, È menzionato nei maggiori manuali universitari di storia della letteratura, storiografia filosofica e nei maggiori volumi di critica letteraria.Il suo volume La malattia invettiva vince Raduga, menzione della critica al Montano e allo Strega. Viene inserito nell’Atlante dei poeti italiani contemporanei dell’Università di Bologna ed è inserito molteplici volte nella maggiore rivista internazionale di letteratura, Gradiva. I suoi versi sono tradotti in venticinque lingue. Nel 2024, dopo sei anni di ritiro totale allo studio accademico, rientra nel mondo artistico italiano e fonda il collettivo NSEAE (Nuova socio/etno/antropologia estetica) [https://kolektivnenseae.wordpress.com/].

Franco Donatini ci segnala........

 

Cinzia Baldazzi in ricordo della madre

 

CINZIA BALDAZZI – L’esame della vita

 

Una donna colta, emancipata, che ha combattuto una dura battaglia all’interno del nucleo familiare per vedere riconosciuto il suo diritto allo studio e all’indipendenza economica.

Laureata in Storia della Filosofia all’Università di Perugia nel 1945 (in quanto l’ateneo romano era poco agibile e con attività ridotta a causa della guerra), trovò subito impiego in una grande compagnia aerea statunitense fino a diventare capo della segreteria del direttore generale in Italia.

Lei era mia madre: l’ho perduta il 6 luglio 1965. Adriana Cardoni aveva solo quarantuno anni.

Con mio figlio Adriano abbiamo registrato un brevissimo video di saluto e di ricordo, che trovate a questo link:

 

https://www.facebook.com/cinzia.baldazzi.5/posts/pfbid02pHdzc7sGjHM76UD7ZBRnsk7tV7KsULZgj2FqZaRCLxnXCBJq7vRper3TTiZ3cbccl

 

L’anno successivo alla sua scomparsa, all’esame di Stato di quinta elementare la mia insegnante, la signorina Maria Elena Tomeucci dell’istituto Montessori, per aiutarmi ad affrontare “l’esame della vita”, mi fece recitare le terzine dantesche in apertura dell’ultimo canto del Paradiso, quando san Bernardo si rivolge alla Vergine affinché a Dante sia elargita tanta virtù da renderlo capace di innalzarsi alla visione piena di Dio. Ricordo bene che la commissione, presieduta da Maria Clotilde Pini (per decenni a capo della sezione romana dell’Opera Montessori), si commosse per quella voce bambina che, senza esitare, leggeva a voce alta un passo impegnativo della Divina Commedia.

 

Vergine Madre, figlia del tuo figlio,

umile e alta più che creatura,

termine fisso d'etterno consiglio,

tu se' colei che l'umana natura

nobilitasti sì, che 'l suo fattore

non disdegnò di farsi sua fattura.

Nel ventre tuo si raccese l'amore,

per lo cui caldo ne l'etterna pace

così è germinato questo fiore.

Qui se' a noi meridïana face

di caritate, e giuso, intra ' mortali,

se' di speranza fontana vivace.

Donna, se' tanto grande e tanto vali,

che qual vuol grazia e a te non ricorre,

sua disïanza vuol volar sanz'ali.

 

Maria Rosaria De Lucia traduce in latino :" De Parvo Regio Puero"

 

Oggi propongo all'attenzione dei Leucadiani una originale operazione letteraria e sopratutto un atto di grande amore verso la cultura  : la traduzione in latino del "Piccolo principe" ad opera dell'amica Maria Rosaria De Lucia. Un'operazione che denota una conoscenza del latino di rara riscontrabilità con acuti di raffinata originalità linguistica nella traduzione di neologismi sconosciuti alla lingua latina. Lettura di grande godibilità.

Nazario Pardini

 

 Antonius  ex Sancto Esuperio

 

Imagines aquatis coloribus a scriptore pictae

 

 De franco gallico sermone in lingua latina versum a Maria Rosaria De Lucia

 

 

 

 

 

 

 

 

Ad Leonem Werth

A pueris hoc librum adulto dedicavisse veniam peto.

Bonam causam habeo : adultus talis amicissimus meus est.

Alteram causam habeo: adultus talis omnia intellegere potest.

Tertiam causam habeo: adultus talis in Francogallia incolit ubi alget et esurit.

Opus est ei solacium praebere.

 Si hae causae omnes non sufficiunt, hoc librum illi pueri , qui olim fuit talis adultus, dedicabo.

Adulti omnes in principium pueri fuerunt (sed inter eos memores parvi sunt). Emendo ergo dedicationem meam:

Ad Leonem Werth

cum parvum erat

 

 

 I

Cum sex annos natus imaginem magnificam quondam vidi in de silva intacta librum; liber qui “Historiae victae” inscribebatur. Boa anguis quae beluam vorabat imitabatur. Ecce lineamenti imago:

 

                                       

In libro dicebatur: “Totam semel vorant boae angues praedam suam, minimam mansam, quare porro se movere non possunt dormiuntque per sex menses concoctionis suae”.

 Multa consideravi tum de silvae periculis et ego vicissim potui primum meum lineamentum ducere colorata graphide.  Meum lineamentum primum. Velut hoc erat:

 

                                            

                                       

Adultis praebui opus praestantissimum meum et si lineamentum meum eis metum iniceret quaesivi.

Responderunt mihi: “Cur aliquid capitis tegumentum metum iniceret?”

 Lineamentum meum capitis tegumentum minime imitabatur. Boam anguem concoquentem elephantem imitabatur. Tum delineavi boae anguis interiorem, ut adulti intellegere possent. Summam semper  necessitatem habent explicationibus. Velut hoc lineamentum meum  secundum erat:

                                                   

Adulti mihi suaserunt finem facere linamentorum boarum anguium et patentium et claudentium, et  potius  geographiam, historiam, arithmeticam, et grammaticam studere. Ita factum est ut  deposuerim, sex annos natus, praeclarum pictoris munus. Animus meus fractus et demissus erat a lineamenti primi et lineamenti secundi adversa fortuna: per se soli adulti  nihil intellegunt et laboriosum est pueris ad eos explicationes perferre continuas.

Ideo artem aliam deligere debui  et vehicula volantes gubernare didici. Volavi undique paulum in orbe, et geographia mihi vere multum prodest. Discernere sciebam, ictu oculi primo, Medium Regnum (=Sinam, Cina. Il nome della Cina in mandarino significa  “regno di mezzo”) a  Parva Fonte(= Arizona. Tre sono le   possibili etimologie del nome dello Stato: 1° “ari son” = piccola sorgente; 2° “arida zona”;  3° “filone d’argento”, per cui,  “dall’Arizona”, oltre a “a Parva Fonte”, si potrebbe tradurre “ a Arida Regione”  o “a Argentea Vena”). Multum utile est, si aliquis nocte deerat.

 Habui etiam, in meae vitae cursum, magnum numerum consuetudinis  magno cum numero hominum gravium. Multum apud adultos vixi.  Hos multo ex propinquo vidi. Non meliorem fecit sententiam meam haec res.

Cum occurri in aliquem eorum mihi videbatur delucidiorem, cum illo experimentum mei lineamenti primi, quod semper conservavi, faciebam. Scire cupiebam si sine dubio intellegebat. Sed mihi semper respondebat: “Est capitis tegumentum”. Tum non cum eo loquebar de boais anguibus, de intactis silvis, de sideribus. Me exaequabam cum intelligentia eius. Cum eo de lusione cum paginis, ponte nominata (= bridge, gioco di carte. Il termine inglese “bridge” significa ponte. Il nome del gioco deriverebbe dal fatto che tra i due componenti la coppia si deve creare una sorta di “ponte” comunicativo) loquebar, de ludo baculis et pilis  nominato, qui in prato fit (= golf, gioco che consiste nel colpire una pallina con un bastone, cercando di farla entrare in buche dislocate lungo un prato.  Il termine inglese “golf” sarebbe un acronimo formato dalle iniziali delle parole gentlement only, ladies forbidden che significa “solo per signori, vietato alle signore”), de scientia rei publicae administrandae, de focalibusque (= cravatte. Il termine focale indicava una sorta di sciarpa che i legionari romani portavano per proteggere il collo dall’armatura).  Et adultus admodum laetus erat tam ratione praeditum virum cognoscere.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

II

Solus etiam vivi, sine aliquo cum quo vere loqui, usque ad casum in Sahara loco deserto, abhinc sex annos. Aliquid, in mea movente vi  vehiculi volantis rumpebatur. Et  quia nec mechanicum nec vectores mecum habebam, me curare paravi ad bene faciendum, unus atque solus, difficilem refectionem.  Mihi agebatur de vita aut de morte. Tam parvam aquam ad bibendum aptam habebam quam per octo dies sufficeret.

Primo vesperi in arena sopivi a mille milia passuum terris incolis frequentibus.  Admodum solior eram quam naufragus in rate in medio oceano. Ergo mente vobis  fingitis, prima luce, cum, necopinante me, mira tenuis vox e somno me excitavit.  Dicebat:

—     Amabo vos … delinea mihi ovem!

—     Quid?

—     Delinea  mihi ovem …

Surrexi velut fulmine ictus. Bene oculos trivi. Bene aspexi. Et parvum virum quemdam mirum  admodum intentis oculis me intuebatur graviter. Ecce meliorem eius imaginem postea pingere potui.

 

 Sed lineamentum meum, profecto, multo minus rapit quam is ipse. Non meum erratum est. Dissuasus erat pingendi artem ab adultis, sex annos natus, neque ulla  lineamenta didici facere, praeter boas angues patentes clausosque.

Intuitus sum ergo praesentiam istam, oculis intentis obstupefactis. Oblivisci nolite mille milia passuum esse ab omnibus locis incolis frequentibus. Atqui parvus vir meus mihi non videtur nec perturbatus, nec labore confectus, nec fame, nec siti, nec metu exanimatus. In re ulla  non habebat pueri facies deerati in medio loco deserto mille milia passuum ab omnibus locis incolis frequentibus. Postremo cum loqui potui ei dixi:

—     At eo loco quid facis?

Iterum dixit blande tamquam res magnopere seria:

—     Amabo vos … delinea mihi ovem!

cum arcana nimis conturbant, haud parere non audetur.  Absurdum quamvis mihi videretur, mille milia passuum ab omnibus regionibus incolis frequentibus et in mortis periculum, ex sinu meo prompsi chartam et calamum. Sed recordatus sum didicisse maxime geographiam, historiam,  arithmeticam, et grammaticam et parvi viri dixi (bile cum parva) delineare nescire. Mihi respondit:

         — Nihil interest. Delinea mihi ovem.

 Quoniam numquam ovem delineaveram, iterum ei  feci alterum lineamentum cuius solus aptus. Illud boae anguis clausae et audire parvus vir mihi respondere stupui:

         — Minime! Minime vero! Non elephantum volo in boa angui. Boa anguis maxime plena est periculi et elephantus est nimis amplus. Domi mea omnia parva sunt. Necesse est me ovem habere. Delinea mihi ovem.

Tum vero lineamentum feci.

Oculos attente defixit, postea:

—     Minime! Illa iam graviter aegra est. Aliam delinea.

Delineavi:

Amicus meus leniter risit, cum clementia.

—     Quoque tu bene vides …  non ovis est, aries est. Cornua habet …

Ergo iterum lineamentum meum feci.

Sed recusatum est, ut priora.

—     Illa nimis vetula est, ego ovem volo diu vivat.

 Tum, patientia abrupta,  cum festinans vim moventem meam incipere resolvere, hoc lineamentum chartis illevi.                   

Et gloriatus sum:

—     Ista capsa est. Ovis te velle intus est.

At admiratus sum lucem videre in mei parvi iudicis visu.

—     Sane est ut eam volebam! Putas huic ovi multa herba necesse esse?

—     Cur?

—     Quia  domi mea  omnia sunt parva .

—     Erit profecto satis. Tibi dedi  minimam ovem.

Caput inclinavit in lineamentum:

—     Non tam parva … Ehem, aspice! Sopita est.

Ita factum est ut parvum regium puerum cognoverim.

 

 

 

 

 

 

 

 

III

Magno labore intellexi unde eum venire. Parvus regius puer, qui de multis me interrogabat,  numquam meas interrogationes audire videbatur. Aliqua verba, forte dicta, paulatim mihi omnia patefecerunt. Sic, cum primum conspexit vehiculum meum volantem (non lineamentum faciam vehiculi mei volantis, lineamentum nimis difficile mihi est), ex me quaesivit:

—     Quid  haec res est?

—     Res non est. Hoc volat. Vehiculum volans est. Meum vehiculum volans est.

Et gloriabar de me volante eum certiorem facere. Tum clamavit:

—      Quomodo? Tu ex caelo decidisti!

—      Ita est, ego decidi, — modeste dixi.

—      Hem! Hoc risum movet …

Et parvus regius puer risum iucundum sustulit. Tamen iratus sum multum. Mala mea haud contemni desidero. Post addidit:

—     Tum vero etiam tu de caelo venis? De qua stella es?

Repente lumen aliquod dispexi in arcano suae presentiae, et eum ex abrupto interogavi:

—     Tune itaque de alia stella venis?

Sed non respondit. Cerviculam iactavit suaviter, intensissimus vehiculum meum volantem intueri.

—     Vero quoque in illa re tu vehi non potes ex longinquo …

Et in cogitatione defixit longa. Post, ex sinu ovem meam promens,  sui thesauri contemplatione totus se dedit.

Deinde mente fingite vobis quantum me curiosum effecisset illa semi commissa “de aliis stellis”. Indagavi ergo ut plura scirem:

—     Unde venis, parve vir mi? Ubi “domus tua” est? Quo ovem meam transferre vis?

Post silentium cogitabundum respondit mihi:

            —  Bonum capsae donum mihi dedisse est nocte facturam esse domum.  

—     Profecto. Et si tu bonus es, tibi etiam vinculum donabo ut eam vinctam interdiu teneas. Et paxillum.

 Parvus regius puer deturbatus apparuit ob verba mea:

—     Eam vincire? Quam insana cogitatio!

—     Sed si tu eam non vincis, nescio quo ibit et deerra erit.

Et amicus meus habuit novum risum.

—     Sed quo vis eam ire!

—     Quolibet. Recta ante eam …

Tum parvus regius puer graviter admonuit:

—     Nihil interest. Tam parva domus mea est.

 Et fortasse cum maestitiae tantillo:

—      Recta ante se ire longinqum non potest.

IV

Sic didiceram secundam rem magni momenti: stella originis sua aegre maior quam domus erat!

Hoc non poterat me turbare. Bene sciebam non modo magnas stellas esse ut Terram, Iovem, Martem, Venerem, quae nomina habent, sed etiam plurimas alias tam parvas ut nonnumquam vix aegraeque telescopio cerni possint. Cum eorum astronomus  prospicit unam, eam numero nominat. Eam nominat, exempli causa, “asteroides 3251”.

 Argumentum vero habeo ut stellam putarem ex qua parvum regium puerum venisse asteroides  B612 fuisse: Hic asteroides semel visus est telescopio, anno Domini MCMIX, a turcico astronomo.

 

 Argumentis magnis repertam suam in Astronomiae Omnium Gentium Congressum confirmaverat sed nemo eo crediderat ob eius vestimentum.           

                         

Ita sunt adulti.

Forte fortuna asteroidis B 612 famae, dux quidam turcicus iniunxit populo suo more europaeo vestire, poena capitali praestituta. Rursus astronomus suam repertam anno Domini MCMXX confirmavit, amoenior cultus.

Et nunc eandem eius opinionem omnes habuerunt.

Vobis has singulas res de asteroide B612 narravi vobisque eius numerum aperui ob adultos.  Adulti numeros amant. Cum cum eis de amico recente loquimini, numquam ex vobis quaerunt quod est praecipuum. Numquam dicunt: “Qualis est eius vox sonus?  Quales sunt ludi praeter ceteros ab eo dilecti? Papiliones colligit?” Contra quaerunt: “Quot annos natus est? Quot fratres habet? Quod pondus eius est? Quot pater eius lucratur? Tunc denique eum novisse putant. Si adultis dicite: “Pulchram villam vidi ex lateribus roseis, cum geraniis in finestris et columbis in tecto”… mente eam fingere non possunt. Necesse est eis dicere: “Villam vidi centum milia francogallorum denariorum  pretii”. Tum vero exclamant: “Quam pulchra est!”

 Sic, si eis dicitis: “Parvum regium puerum existitisse probatio est candore rapuisse, risisse et ovem voluisse. Cum volitur ovem, existere probatio est” adulti fastidium aperte significabunt umerorum motu et vos  ut pueros tractabunt! Sed si vos eis dicite: “Stella a qua venierat asteroides B612 erat! Tum persuasi erunt et  vos sine interrogationibus placidos sinent. Ita facti sunt. Necesse est culpam in eos non conferre. Pueris multum indulgendum in adultos est.

Sed profecto nos qui vitam cognoscimus  numeros nihil pendimus! Hanc memoriam eo modo fatarum fabellas incipere maluissem. Dicere maluissem:

“Olim erat parvus regius regius puer incolans stellam paulum maiorem quam eum. Et indigens amico”. II qui vitam cognoscunt, verius magis hoc principium memorandi putavissent.

Librum meum inconsiderate legi doleo. Tanta maestitia afficior in huius memoriae narrationem. Iam sex anni transierunt ab mei amici itione cum ove sua. Si experior hic eum describere, ne eum oblitterem. Triste est amicum oblitterare. Iam non aliquis amicum habuit. Et ego fieri possum ut adulti qui numeris tantum moventur. Ergo, ob hoc etiam, pigmentorum graphidiumque cassam emi. Arduum est rursus delineare incohare, aetate mea, cum numquam alia experimenta facta sunt post illa boae anguis patentis et boae anguis clausi, sex annos natus! Sine dubio tentabo, si potero, imagines pingere verisimiliores. Sed pro certo habeo nihilum perficere. Lineamentum unum bene est, alterum simile non est.  Leviter etiam in statura erro. Hic parvus regius puer nimis procer est. Illic nimis parvus est. Etiam de eius vestis colore dubito. Itaque sic et ita tentabo, quantum possum. Postremo singulis rebus aliquibus gravioribus errabo. Sed necesse erit mihi ignoscere. Amicus meus numquam explanationes dabat, fortasse me similem sui credideret. Sed ego, infeliciter, videre non scio ovem per capsas. Fortasse ut adulti sim. Opus fuit me adolescere.

 

 

V

Cotidie aliquid de stella, de discessu, de itinere discebam. Hoc suaviter, ut a meditationibus latum, accidebat. Fuit sic tertia die, tristem casum cognovi arborum nomatarum “patres cum multis seminibus” (in lingua araba “bu hibab”, baobab, significa “padre di molti semi”).

 Nunc fuit quoque ovis merito, cum parvus regius puer me interrogavit velut in gravi dubio fuisse:

—     Est quidem oves edere frutices?

—      Ita est.

—     Ah! Laetus sum.

Ovium fructices edere magni momenti  causas non perspexi. Sed addidit parvus regius puer:

—     Igitur edunt patres cum multis seminibus quoque?

Parvum regium puerum admonui patres cum multis seminibus fructices non esse, sed  arbores magnas ut templa et si secum tulisset omnem gregem elephantorum, hic grex ipse ne unum quidem  comedere posset. Imago elephantorum gregis risum parvo regio puero movit.

—     Necesse esset eos alium super alium ponere.

 

 

 Sed sapientia diligentius expressit:

—     Patres cum multis seminibus antequam crescere, cum parvi esse incipiunt.

—     Id convenit! Sed cur vis oves parvos patres cum multis seminibus edere?

Mihi respondit:

—     Bene, videamus! — velut si veritas manifesta esset. Et mihi opus fuit intelligentiae summum studium ut solus hanc questionem intellegerem.

Et nam in parvi regii pueri stella, sicut in omnibus stellis, bonae harbae et malae harbae erant. Igitur bona semina bonarum herbarum et mala semina malarum herbarum. Sed a nobis cerni semina non possunt. In terrae secreto cubant usque dum  libido unum illorum invadit se somno solvi. Tum membra extendet et eminere facit, timide primum, in solem suavissimum parvum innoxium germinem. Si germen raphani aut rosae est, eum cresci potest ut vult. Sed si malae harbae est, opus est ubi primum agnitam herbam exstirpare. Terribilia semina in stella parvi regii pueri erant, … semina patrum cum multis seminibus erant. Stellae solum eorum infestabatur. Patrem cum multis seminibus, si sero agitur, e medio tollere nequit. Totam stellam occupat, eam radicibus perforat  et si stella  nimis parva est et patres cum multis seminibus nimis frequentes, eam dirumpi faciunt.

“ Disciplinae ratio est”,  mihi postea dicebat parvus regius puer. “Cum mane perficitur corporis sui cultus, opus est diligenter stellam curare. Opus est  constanter patres cum multis seminibus cogi se e rosis exstirpare, quarum similes multum sunt cum multum iuvenes sunt. Opera molestissima sed facillima est”.

 

Et olim consilium mihi dedit ad aptum lineamentum me conferre, ut hoc bene intelligerent pueri domus meae. “Si aliquando peregrinationes faciant”, dicebat mihi, “hoc eis prodesse poterit. Nonnumquam incommoda non fert in serum tempus proprium opus differe, sed, si  patrum cum multis seminibus agitur, calamitatem semper est. Stellam a pigro habitatam novi, praetermiserat tres  fructices … ”

Et cum parvi regii pueri significationibus hanc stellam delineavi.

 

 

Non amo voce recte vivendi praeceptoris uti. Sed patrum cum multis seminibus periculum est tam parum notum et aleae aditae a quo deerret in asteroide tam graves sunt ut semel excipiam affirmationem meam. Dico: “Pueri patres cum multis seminibus cavete”. Ut amicos meos moneam de periculo diu stringentes, sine, velut me, id cognoscere ut tam laboraverim lineamento illi. Pro hac re praecepti  vi, praetium est operae. Quaeretisne cum in hoc libro non sunt lineamenta alia tam magna quam patrum cum multis seminibus lineamenta?  Responsa facillima est: temptavi sed non valui. Cum patres cum multis seminibus delineavi, animi affectione necessitatis animatus sum.     

 

 

 

 

 

VI

Heu! Parve regie puer, sic paulatim comprehendi parvam tuam vitam maestam. Diu, tu velut oblectamentum   solam iucunditatem occasuum habueras. Hanc novam rationem quarta die mane gnovi cum mihi dixisti:

—     Mihi occasus gratissimi sunt. Imus occasum videre …

—     Sed opus est exspectare …

—     Exspectare quid?

—     Exspectare solem occidere.

Primum vultum composuisti ad magnum stuporem, deinde tecum risisti. Et mihi dixisti:

—      Me semper domi mea esse credo.

Profecto. Cum in Iunctibus Civitatibus Americae meridies est, sol, omnes sciunt,  in Francogallia occidit. Satis est in Francogallia ire intra horae sexagesimam partem ut ad occasum adesset. Infeliciter Francogallia longinquissima est. Sed in tua tam parva stella satis esset sedem movere.

 

 Et tu  crepusculum admirari posses quotienscumque vis.

              — Olim visi solem occidere quadragies ter.

Et paulo postea addidis:

—      Tu scis … cum aliquis infelicissimus est, occasum amat …

—      Dies quadragies ter  ergo infelicissimus eras?

Sed parvus regius puer non respondit.

 

 

 

VII

Quinta die, semper per ovem, parvi regii pueri vitae haec arcana res manifesta mihi facta est. Ex me quaesivit ex improviso, sine praefatione, sicut quaestio diu reputata silentio:

—      Ovis, si edit frutices, flores edit quoque?

—      Ovis omnia edit quibus occurrere.

—      Flores quoque spinosos?

—      Ita est. Flores quoque spinosos.

—      Spinae, ergo quam utilitatem habent?

Id ignorabam. Distentissimus eram, in eo tempore, conatu clausissimum clavum roboris movendi meae retorquere. De damno sollicitissimus eram: mihi gravissimum videri incipiebat et ad bibendum aqua incipiens exigua esse mihi peius timere faciebat.

—     Spinae quam utilitatem habent?

Parvus regius puer numquam quaestione desistebat postquam quaesiverat. De clavo irritabar et nescio quid respondi. 

—     Spinae utilitatem nullam habent. Haec merum malum a floribus!

—     Heu!

Sed post silentium mihi dixit cum offensionis tacitae genere:

—     Tibi non credo. Flores graciles sunt. Candidi sunt. Bono animo sumunt sicut possunt. Putant se ingentes esse spinis suis.

Nihil responsi. In eo temporis puncto mihi dicebam: “Si clavus hic perstat etiam, eum exilire faciam mallei ictu”. Parvus regius puer molestiam attulit denuo cogitationibus meis.

—     Et putat tu flores …

—     Sed minime, minime vero. Nihil puto. Responsi nescio quid. Ego seriis operam do, ego!

Obstupefactos oculos in me defixit.

—Seriis!

Me videbat, cum malleo in mea manu et nigros digitos sebo, in rem  curvatum ei turpissimam videbatur.

—      Velut adulti loqueris.

Hoc paululum mihi offendit. Sed sine miserecordia addidit:

—      Tu omnia confundis … tu omnia misces.

Exasperatissimus vere erat. Vento is pandebat comam totam auri colore.

—     Stellam cognosco ubi Dominus coccineus est. Numquam florem respiravit. Numquam sidus contemplatus est. Numquam aliquem amavit. Numquam aliud fecit quam summas. Et tota die iterum dicit sicut te: “Ego sum gravis vir! Ego sum gravis vir!” Et hoc eum superbia implet. Sed homo non est. Fungus est!

—     Quid?

—     Fungus!

Erat nunc parvus regius puer albus totus ira.

—     Decena centena milia annorum sunt flores spinas ferre. Decena centena milia annorum sunt oves itemque edere flores.  Et serium non est intellegere petere cur laborent ad spinas ferendas, quae prosunt numquam alicui rei? Grave non est bellum inter oves et flores? Serius et gravius non est quam  magni Domini rubicundi summae? Et si ego, ego florem cognosco in terra unicum, qui nusquam est, excepta in  mea stella, et quem potest parva ovis exstinguere, uno ictu, hoc modo, mane quavis, in eo quod facit incuriosa, gravis non est hoc?

Erubuit postea rursus incohavit:

—      Si quidam florem amat qui esset unicum exemplarem in decena centena milibus et decena centena milibus siderum, hoc sufficit quia felix sit cum eas intuetur. Is sibi dicit: “Illic aliqua parte est meus flos”. Sed si ovis florem edit, ei sicut est si sidera omnia ex improviso non elucerent. Et hoc grave non est!

 

Dicere non potuit plura. Ictu ingemuit. Sol occidit. Finem feceram instrumentorum meorum. Nihil curabam malleum meum, clavum meum, sitim mortemque. Erat in sidus, stella, mea, Terra, parvum regium puerum ad consulandum! In collum eum sustuli. Eum amplexu fovi. Eo dicebam: “A te amatus flos in periculo non est. Delineabo ovi tuae oris vinculum. Tibi delineabo loricam flori tuo … ego …”. Bene nesciebam quid dicere. Quam essem ineptissimus sentibam. Eum quomodo assequi  nesciebam, quomodo usque ad eum pervenire. Tam obscurum est vicum lacrimarum.  

 

 

 

 

 

 

 

VIII

Celeriter amare hunc florem didici. Semper fuerant in parvi regii pueri stella humillimi flores, una atque sola serie foliorum exornati, et qui locum non occupabant et qui molestiam alicui non afferebant.

 Prima luce inter herbam apparebant, et post, vesperi, arescebant. Sed ille olim ex semine natus erat, ex unde vento scire nequitur, et ex proxime hoc germen custodiverat parvus regius puer quod germinum aliorum simile non erat. Novum genus patrum cum multis seminibus esse poterat. Sed  crescere cito desivit frutex et parare florem incepit. Parvus regius puer, qui enormis gemmae constituendae aderat, bene intellegebat visum mirum orturum esse, sed numquam finem faciebat flos pulchrum esse se parare, in cubiculo suo viridi tutus. Cura eligebat colores suos. Leniter induebat, singula sua folia componebat. Prodire nolebat omnis contractus velut papaver. Prodire volebat maximo fulgore pulchritudinis suae solum. Heu! Ita est.  Tam blandus erat!  Suus arcanus corporis cultus producebatur per dies diesque. Et deinde ecce quoddam matutinum tempus, in ipso solis ortu, se ostenderat.

Et flos, qui tanta cum cura laboraverat, oscitans dixit:

—     Hem! Nunc ipsum somno solutus sum  … mihi ignoscite. Adhuc totus incomptus sum.

Hinc continere non potuit parvus regius puer admirationem suam:

—     Quam pulcher estis!

—     Verum  non est? Respondit suaviter flos. Eodem tempore solis natus sum …

 Non esse florem nimis modestum percepit parvus regius puer, sed flos tam commovens erat!

—      Hora ientaculi puto esse, addidit mox flos. Mihi operam date …

Et plane confusus parvus regius puer, postquam situlam aqua frigida plenam quaerere iit, florem ministraverat.

 Sic mox eum cum vanitate sua parum suspiciosa urserat. Velut olim cum de suis quattuor spinis locutus erat, parvo regio puero dixit:

—     Possint sane tigrides venire, unguibus suis!

—     Non sunt tigrides in mea stella — parvus regius puer contradixerat — et praeterea non herbam edunt  tigrides.

—     Ego herbam non sum, responderat dulciter flos.

—     Mihi ignosce.

—     Tigridum nihil timeo sed aeris afflatus horresco. Sane velamentum non habuissetis?

“Aeris afflatuum horror fortunam habere non est terra genito — animadverterat parvus regius puer —. Contortissimus est hic flos”.

          — Vesperi sub vitreo globo me ponetis, domi vestri frigus multum est. Male collocata est. Illinc ab unde ego venio …

 

 

 Sed se intermiserat.  Specie seminis venerat. Nihil aliorum mundorum cognoscere potuerat. Demisso vultu ob se deprehensus in mendacio fuisse parandum tam candidum, tussis impetu concussus fuerat bis aut ter ut incommodum parvo regio puero afferat.

—     Hoc velamentum?

—     Iturus  eram sed vos mihi locutus eratis.

Tum tussim auxerat  ut ei animi  conscientias certe infligeret. Sic parvus regius puer, quamvis sui amoris bona voluntate, celeriter de eo dubitaverat. Serio verba sine gravitate consideraverat. Et maestissimus factus erat.

      “Mihi eum non audiendum erat” — olim confisus est —. “Opus est numquam audire flores. Opus est eos intueri et odorari. Meus stellam meam perfricabat. Sed hoc gaudere non sciebam. Haec unguium historia, quae me tam exasperaverat, me commovere debuisset ”…

Praeterea mihi animum aperuit:

“Eo tempore nihil scivi intellegere. Eum propter facta neque verba iudicare debuissem. Suavem odorem mihi donabat et lucem. Fugire numquam debuissem! Blandum eius amorem sub eius pauperibus artificiis invenire debuissem. Flores ita vagantes sunt. Sed tam iuvenis eram ut scirem eum amare”.

 

 

 

 

 

 

 

IX

Ut evaderet, puto, usum esse silvestrium avium migratione.

Profectionis mane diligenter suam stellam composuit. Cura crateres montum ignes emoventium non exstinctorum purgavit.  Duo  montes ignes emoventes non exstinctos habebat. Et bonum erat ut ientaculum calefaceret. Montem habebat quoque ignes non emoventem sed, velut dicebat, “Numquam scitur!”. Montem ignes non emoventem purgavit quoque. Si bene purgati sunt montes ignes emoventes, suaviter costanterque comburunt, sine ignium eruptione.  Eruptiones montum ignes emoventium velut ignes focorum sunt. Evidenter in terris nostris nimis parvi sumus ut nostros montes ignes emoventes purgemus. Et ex hoc plurimas quaestiones hi nobis gignunt.

 

 Parvus regius puer, mica maestitiae, patrum cum multis seminibus ultima germina evellit. Numquam postea se redire debere putabat. Sed illo mane omnes operae illae solitae sibi visae sunt maxime iucundae. Aqua postremum aspersit florem, et paravit se ad eum protegere sub vitreo globo, se habere cupiditatem flere animadvertit.

—     Vale — flori dixit.

Sed ei non respondit.

—     Vale — iterum dixit.

 Flos tussis impetu concussus est. Sed non gravedine.

—     Stulte me gessit — dixit flos denum —. Ex te veniam peto. Cura ut beatus sis.

 Reprehensionis absentiam admiratus est. Valde illic mansit perturbatus, cum in aerem vitreo globo. Hanc quietam dulcedinem non intellegebat.

—     Sed ita est, ego te amo — ei dixit flos —. Tu, meo errore, eius rei nihil scivis.  Res haec nullius momenti  est. Sed tu tam stultus quam me fuisti. Cura ut beatus sis …  Demitte hunc globum. Eum nunc nolo.

—      Sed ventus …

—     Tam gravedine vexatus non sum … Frigidus aer nocturnus bene me faciet. Flos sum.

—      Sed bestiae…

—      Necesse est quoque duas aut tres erucas pati si agnoscere volo papiliones. Tam pulchrum videtur. Aliter quis me visit? Tu aberis, tu. Quod ad magnas bestias, nihil timeo. Meos ungues habeo.

Et ingenue suas quattuor spinas ostendit. Addidit postea:

—     Noli morari ut nunc facis, molestum est. Abire statuisti. Abi.

 Nolebat eum flere videre. Flor erat tam superbus …

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

X

In regione erat asteroidum 325, 326, 327, 328, 329, 330. Ergo eos visere cepit ut illic operam quaereret et disceret.

A rege habitabatur primus. Rex consedit, purpuram et albam mustelam indutus, solio simplicissimo et magnifico eodem tempore.

—     Hem! Ecce subiectus,  — clamavit rex cum parvum regium puerum conspexit.

Et ex se parvus regius puer quaesivit:

—     Quomodo me agnoscere potest quando numquam adhuc me vidit?

 Regibus orbem facillimum esse nesciebat. Omnes subiecti sunt.

—     Appropinqua quo te melius videam,  — ei dixit rex qui praeter modum gloriabatur alicuius rex esse.

Oculis scrutabatur parvus regius puer locum ubi considere sed omnis occupata stella erat magnifica purpura et alba mustela.

 

Stetit ergo et, cum fatigatus erat, oscitabat.

—     Rege praesente, mori et usui contrarium est oscitare, — ei dixit rex. Veto te id facere.

—     Facere non possum quin oscitare, — turbatissimus respondit parvus regius puer. Longum iter feci et non dormivi.

—     Tunc — ei dixit rex — ego tibi impero ut oscites. Unum hominem non vidi oscitantem usque a multis annis. Mihi causae curiositatis oscitationes sunt. Age! Iterum oscita. Imperium est.

—     Hoc metum mihi incutit … iterum facere non possum …— erubescens totus parvus regius puer fecit.

—      Hum! Hum! — respondit rex —. Tum ego, ego tibi impero ut et oscites et …

Se leviter implicabat  vexatusque videbatur. 

Maxime delectabatur rex suum imperium vereri. Contumaciam non patebatur. Summo imperio erat sed optimus quoniam erat rex, imperia ratione consentanea dabat.

“Si iuberem, cursim dicebat, si iuberem mutari ducem in marinam avem et si non oboediret dux, non esset hic error ducis. Hic meus error esset”.

—     Considere possum? — Timide quaesivit parvus regius puer.

—     Te considere iubeo. — Ei respondit rex, qui cum maiestate pallii laciniam ex alba mustela composuit.

Sed mirabatur parvus regius puer. Minuscula stella erat. Cuius regnare poterat rex?

—     Domine …  — ei dixit — veniam ex vobis peto si quaero …

—     Ego te iubeo ea me quaeris — festinavit dicere rex.

—     Domine, cuius rex estis?

—     Omnis,  — respondit rex magna cum semplicitate.

—     Omnis?

Cum modesto gestu rex suam stellam monstravit, alias stellas et sidera.

—      Omnis huius? —dixit parvus regius puer.

—      Omnis huius — respondit rex.

Quia non solum rex summus erat, rex erat omnium.

—     Et sidera vobis oboediunt?

—     Profecto, — ei dixit rex—. Ea quoque oboediunt. Ego abhorreo a nulla disciplina.

Parvum regium puerum admiratione affecit talis potestas. Si habuisset ipse, adesse potuisset non in quadraginta quattuor sed in septuaginta duos aut in centum quoque aut in ducentos occasus in die ispo sine umquam loco sedem movere!  Et quoniam se paulo tristis habebat ob suae parvae stellae relictae memoriam poposcere regem concessionem ausus est :

—      Videre vellem occasum … Mihi facite, quaeso, donum … Solem iubete occidere.

—      Si ducem volare iuberem a flore in florem velut papilionem, aut tragoediam scribere aut in marinam avem mutari et si non oboediret dux, quis erravisset, ego aut ille?

—     Vos erravissetis —  firmus parvus regius puer dixit.

—     Sane est. Necesse est a quoque id quod quisque dare potest postulare, — rursus locutus est

rex —.  In primis auctoritas nititur in ratione. Si tu populum tuum iubes ire in mare se proicere, seditionem commovebit populus. Ego potestatem habeo oboedientiam postulandam quia mea iussa ratione consentanea sunt.

—     Proinde occasum meum? — parvus regius puer admonuit qui interrogationis numquam obliviscebatur quando quaesita fuisset.

—     Occasum tuum habebis. Eum postulabo. Sed exspectabo,  mea ratione status, condiciones secundas fore.

—     Quando erit? — quaesivit parvus regius puer.

—      Hem! Hem! — ei respondit rex magnam ephemeridem primum consultans.

—      Erit circiter, circiter, hodie vesperi circiter paulo ante vigesimam horam! (Il testo francese fissa “verso le sette e quaranta” l’ora in cui il sole tramonterà. Nel mondo latino la scansione del tempo era molto approssimativa: si consideri che per indicare il periodo intercorrente dalle nostre 18 alle nostre 21 si utilizzava l’unica dizione “prima vigilia noctis”. Poiché non esisteva il concetto di minuto, e tanto meno di secondo, si è scelto di tradurre “all’incirca poco prima delle venti”).   Et tu quomodo mihi oboediunt videbis.

Parvus regius puer oscitavit. Occasum suum desiderabat et vero paulo fastidivit.

—      Ad faciendum nihilo plus ibi habeo  — regi dixit — abibo.

—      Ne abire — respondit rex tam gloriatus erat subiectum habere —. Ne abire, administrum te faciam.

—     Administrum cuius?

—     Iustitiae.

—     Sed neminem iudicandum est.

—      Non scitur — ei dixit rex —. Adhuc non meum regnum circumivi, senex multum sum, locum non habeo ad raedam, et me deambulare fatigat.

—      Heu! Sed ego iam vidi — dixit parvus regius puer qui ut denuo aliam partem stellae inspiceret se flexit —. Aliquis est ne illic quidem.

—     Tu te ipsum iudicabis — ei respondit rex —. Res difficilior est. Difficilius est se ipsos iudicare quam ceteros. Si aequo animo te iudicare potes, est quod tu vere sapiens es.

—     Ego — parvus regius puer dixit — ubicumque volo me iudicare possum, mihi opus non est hic vivere.

—     Hem! Hem! — dixit rex — puto bene in mea terra ex aliqua parte vetulum murem esse. Eum nocte sentio. Tu iudicare hunc vetulum murem poteris. Sic eius vita ex tua iustitia pendebit. Sed tu ei gratiam semper facies ut eius vitae parceret. Unus est eius.

—     Ego — respondit parvus regius puer, capitis damnare non amo, et me abiturus esse sane puto.

—     Minime vero — dixit rex.

Sed parvus regius puer, omnibus rebus paratis, molestia senem regem afficere noluit.

—      Si Maiestas Vestra cupit me diligenter oboedire, prudentem imperium iubere me posset. Me iubere posset, exempli causa, intra horae sexagesimam partem abire. Mihi videtur condiciones secundas esse.

 Quoniam rex nihil responderat, parvus regius puer primum haesitavit, deinde suspirans profecturus erat.                                    —  Ego te meum legatum creo, properavit clamare rex tum magnam faciem imperiosam habebat.

“Adulti insolitissimi sunt”, parvus regius puer secum dixit in itinere suo.

 

 

 

 

 

 

 

XI

Secunda stella a laudis cupido habitabatur.

 

               —   Ah! Ah! Ecce admiratoris salutatio! — procul clamavit laudis cupidus cum parvum regium puerum vidit. Quod laudis cupidis alii homines admiratores sunt.

              —     Salve — parvus regius puer dixit—. Ridiculum capitis tegumentum habuistis.

              —    Ut  salutarem est, — laudis cupidus ei respondit—.  Ut salutarem est cum consalutor. Infeliciter nemo unquam hoc iter facit.

             —    Hem! Ita est? — parvus regius puer, qui non intellexerat, dixit.

              —   Plaude, — laudis cupidus monuit.

Plausit parvus regius puer. Laudis cupidus modeste salutavit caput nudans.

“Iucundius quam regis salutatio hoc est” secum dixit parvus regius puer. Et rursus plausit. Laudis cupidus rursus salutavit caput nudans. Post quinque sexagesimas partes horae huius rei reiteratae, ludo semper eodem fatigatus est parvus regius puer.

              —  Et quid faciendum est ut capitis tegumentum cadat?

Sed laudis cupidus  eum non audivit. Laudis cupidi laudes tantum audiunt.

             —  Profecto multum me admiraris? — ex parvo regio puero quaesivit.

              —  Quid vult admirari?

               —   Admirari vult me hominem pulcherrimum , melius vestitum, ditissimum et intelligentissimum in stella fateri.

                —    Sed tu in tua stella unus es!

                —   Gratiam hanc mihi fac. Me idem admirare.

                  —  Ego te admiror —  parvus regius puer dixit, fastidium suum aperte significans umeros tollendo —  sed in quid te interesse potest hoc?

Et parvus regius puer abiit. “Sine ulla dubitatione multum multum miri sunt adulti”, simpliciter in itinere suo secum dixit.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XII

Proxima stella a potore habitabatur. Haec salutatio brevissima fuit. Sed parvum regium puerum deprimere fecit in magnam maestitiam.

—     Quid illic facis? — potori dixit quem invenit ante ampollarum vacuarum ordinem et ampullarum plenarum ordinem adstantem.

 

—      Poto — potor  lugubre facie respondit.

—      Cur potas? — parvus regius puer ei quaesivit.

—      Ut obliterarem.

—      Ut quid obliterares? — iam eius miserans parvus regius puer quaesivit.

—      Ut obliterarem dedecorem habere — potor fassus est caput demittens.

—      Dedecus qua re? — quaesivit parvus regius puer eum adiuvare cupiens.

—      Potandi dedecus — potor diremit se silentio dedens denique.

 Et fugit parvus regius puer dubius.

“Sine ulla dubitatione multum miri sunt adulti”, in itinere suo secum dixit.

 

 

 

 

 

 

 

XIII

Quarta stella illa hominis negotiosi erat. Homo hic tam distentus negotiis erat ne caput quidem extolleret parvo regio puero ineunte.

—     Salve, — ei dixit. — Tabaci (nel mondo latino il tabacco, attuale ingrediente di sigari e sigarette ,  non era conosciuto, in quanto pianta originaria del continente americano;  non per questo i Romani non erano dediti al fumo:  utilizzavano erbe aromatiche. Il sostantivo tabacco potrebbe essere un adattamento del termine arabo tabbaq col quale si designavano erbe officinali) plenus vester cylindrus, cum quo indulgetis malae consuetudini fumum haurire, exstinctus est.

—      Tria et duo quinque sunt. Quinque et septem duodecim. Duodecim et tria quindecim. Salve. Quindecim et septem viginti duo. Viginti duo et sex duodetriginta. Ne tempus quidem eum suscitare. Viginti sex et quinque triginta unum. Quam labor! Quinquies centenamilia sescenti viginti duomilia septingenti triginta unum  ergo  sunt.       

—     Quinquies centenamilia cuius?

—     Hem! Tu semper illic es? Quinques centena milia  ex … iam nescio. Tam multum opus habeo! Ego sum serius, me nugis non oblecto. Duo et quinque septem sunt.

—     Quinquies centena milia cuius? — ex quo quaesivit idem parvus regius puer qui nunquam sua vita interrogationem deposuerat si positam.

Homo negotiosus caput extollit:

—     Quinquaginta quattuor anni sunt in hac stella me vivere. Ter aversus sum. Primum viginti duos annis ante a melolontha melolontha, Deus scit unde casurus. Strepitum terribilem reddebat et in summa quattuor errores  feci. Iterum undecim annis ante, a morbi articularis incursu. Consuetudine careo. Tempus ut otiosus vagam non habeo. Sum serius ego! Tertium … ecce id! Igitur quinquies centena milia.

—      Centenamilia cuius?

Homo negotiosus pacem sperandam non fuisse intellexit.

—     Centenamilia harum parvarum rerum aliquando videntur in caelo.

—      Muscarum?

—     At minime vero! Parvae aureae res quae fulgent.

—     Apium?

—     At minime vero! Parvae aureae res quae otiosos somniare faciunt. At sum serius ego. Tempus non habeo ut somniam.

—     Hem! sidera?

—     Vere, sidera!

—     Et cum siderum centenamilia quid facis?

—     Sum serius ego, sum diligens.

—     Et his sideribus quid facis tu?

—     Et quid facio?

—     Facis.

—     Nihil. Ea possideo.

—     Tu sidera possides?

—     Possideo.

—     Sed regem iam vidi …

—     Sed reges non possident, ii “regnant” per. Id dissimillimum est.

—     Et cui prodest sidera possidere?

—     Facit me divem esse.

—     Et cui prodest divem esse?

—     Ut alia sidera emam si quis ea invenit.

“Iste, parvus regius puer secum dixit, paene velut meus ebrius cogitat”.  Interea etiam aliqua quaesivit:

—     Quomodo possidere sidera fit?

—     Cuius sunt? — par pari respondit morosus homo negotiosus.

—     Nescio, nullius.

—     Ergo mea sunt, quando primus ego cogitavi.

—     Hoc sufficit?

—     Profecto! Cum tu adamantem invenis nullius esse, tuus est. Cum insulam invenis nullius esse, tua est. Cum primus cogitationem habes, ei diploma approbationis adsequeris ut uti possis iure proprio usus fructus ex cogitatione: tuam est. Et ego sidera possideo, quia ante me nemo  ea possidere umquam cogitavit.

—     Hoc certum est, —dixit parvus regius puer. — Et quid eorum facis?

—     Ea administro. Ea numero et rursus numero, —dixit homo negotiosus. Difficile est. Sed ego homo gravis sum.

Adhuc parvus regius puer non contentus erat.

—     Si ego linteum habeo, id circa collum ponere possum et id induere. Si florem habeo eum carpere possum et mecum ferre, sed tu sidera carpere non potes.

—     Carpere non possum! Sed ea deponere in argentaria taberna possum.

—     Quid dicere vult?

—     Dicere vult me summam meorum siderum in parva scida scribere. Et deinde hanc scidam servo in obserato loculo.

—     Et totum est?

—     Hoc satis est.

“Iocundum est”, parvus regius puer cogitavit. “Suavissimum est. Sed serissimum non est”.

 Parvus regius puer sententias de seriis habebat multo illarum adultorum dissimiles.

—     Ego possideo, — dixit etiam, — ego florem possideo quem aqua cotidie aspergo. Tres montes ignes emoventes possideo quos octavo quoque die verro. Etiam eum exstinctum verro.  Numquam scitur. Utile meis montibus est et utile meo flori est ego eos possidere. Si tu utilis non es sideribus …

 Os aperuit homo negotiosus sed nihil quo repellere repperit et parvus regius puer ivit. “Adulti certe praeter consuetudinem sunt”, secum simpliciter in itinere dixit.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XIV

Quinta stella multum insolita erat. Omnium parvissima erat. Solum spatium erat ut hospitium praeberet lumini et homini qui id accendebat et exstinguebat.

Parvus regius puer non intellegebat quam utilitatem habent in caeli puncto, in stella sine domu, nec incolis, lumen et homo qui id accendebat et exstinguebat. Quare secum dixit: “Forsitan hic homo absurdus sit, tamen minus absurdus quam rex , laudis cupidus, homo negotiosus et potor. Certe utilitatem habet opus eius cum suum lumen accendit. Est velut nasci faceret novum sidus. Aut florem. Cum suum lumen exstinguit hoc sopit florem aut sidus. Est multum suave opus. Vere utile est quia suave est”.

 Cum in stella descendit, reverenter salutavit homo qui lumen accendit et exstinguit.

—      Salve, bonum diem habe, cur tuum lumen exstinxisti?

—      Mandatum est, — homo qui lumen accendit et exstinguit  respondit —. Salve, bonum diem habe.

—     Quid est mandatum?

—     Meum lumen exstinguere est. Salve, bonum vesperum habe.

Et rursus id accendit.

—     Sed cur id rursus accendisti?

—     Mandatum est, — homo qui accendit et exstinguit lumen respondit.

—     Non intellego, — parvus regius puer dixit.

—     Intellegendum nihil est, — homo qui accendit et exstinguit lumen dixit. Mandatum mandatum est. Salve, bonum diem habe.

Et suum lumen exstinxit. Deinde suam frontem linteo, rubris quadratis texto, detersit.

—     Artem terribilem exerceo. Olim modum non excedebat, mane exstinguebam et vesperi accendebam. Quod diei supererat ad quiescendum habebam et quod noctis supererat ad dormiendum …

—     Et post haec tempora mandatum mutatur?

—     Mandatum non mutatur, —  homo qui lumen accendebat et exstinguebat  dixit —. Sane est hic tristis casus! Quotannis stella in orbem semper velocior voluta est et mandatum non mutavit.

—      Ex quo? — parvus regius puer dixit.

—      Ex quo, cum nunc in horae sexagesima parte ambitum perficit, nunc temporis punctum quietis non habeo.  Semel in omnem horae sexagesimam partem accendo et exstinguo.

—      Insania est. In domu tua dies horae sexagesimae partis spatium habent!

—      Insania omnino non est, — homo qui accendit et exstinguit lumen dixit. — Mens iam est loquentes sumus inter nos.

—     Mens?

—      Ita est. Triginta horae sexagesima partes. Triginta dies. Salve, bonum vesperum habe.

 Et lumen suum accendit.

Parvus regius puer eum intuitus est, et bene huic homini qui accendebat et exstinguebat lumen voluit. Tam fidelis mandato erat. De occasibus ipse aliis temporibus quaerere ibat recordatus est, sua sede amovens. Adiuvare voluit amicum suum.

—     Scis …, modum cognosco ut quiesceres cum voles.

—     Semper volo, — homo qui accendit et exstinguit lumen dixit.

 Eodem tempore esse licet fideles et pigri. Parvus regius puer continuavit.

—     Est tam parva tua stella ut eam tres gradibus percurras. Nullam aliam rem facere debes praeter lentissime ambulare ut semper solibus maneas. Cum quiescere voles ibis … et sic tantum longum erit spatium diei quantum tu voles.

—     Hoc mihi magnis rebus non favet,  — homo qui accendit et exstinguit lumen dixit . Quid in  vita mihi placet dormire est.

—     Istud fieri non potest, — parvus regius puer dixit.

—     Istud fieri non potest, — homo qui accendit et exstinguit lumen dixit. Salve, bonum diem habe.

Et lumen suum exstinxit.

“Hic”, secum dixit parvus regius puer, dum longius suum iter continuabat, “a ceteris contemnetur, a rege, a laudis cupido, a potore, ab homine negotioso. Solus est mihi ridiculus non videtur. Forsitan quia aliis se tradit nec sibi”.

Gemitum desiderii habuit et secum dixit:

“Ille homo  solus est cuius amicus facere potuissem. Sed vere nimis parva est sua stella. Duobus locus non est”.

 Id quod parvus regius puer se fateri non audebat tenerum desiderium erat huius stellae fortunatae ob, maxime, mille quadringentos quadraginta occasus in viginti quattuor horis!

 

XV

Sexta stella stella erat decies amplior. A seni Homine qui magnos libros scribebat habitabatur.

—     Vide! Ecce regionum ignotarum explorator, — cum conspexit parvum regium puerum clamavit.

Parvus regius puer in tabula litteraria  sedit et paulo anhelavit. Iter tantum fecerat.  

—      Unde venis? — senis Homo ei dixit.

—      Hic magnus liber quid est? — parvus regius puer ei dixit. — Quid hic facite?

 

 

 

—     Geographus sum, —senis Homo dixit.

—     Quid geographus est?

—     Doctus est qui maria, flumina, urbes, montes et deserta ubi sunt scit.

—     Multum gravis est, — parvus regius puer dixit. — Haec est tandem vera ars. — Et oculos in stellam coniecit circum se. Numquam stellam tam ampliam viderat.

—     Pulcherrima stella vestra est. Oceani sunt?

—     Id scire non possum, — geographus dixit.

—     Ah! (A spe decidebatur parvus regius puer). Et montes?

—     Id scire non possum, — geographus dixit.

—     Et urbes, et flumina, et deserta?

—     Nequidem id scire possum.

—     Sed vos geographus estis!

—     Vere,  — geographus dixit, — sed explorator non sum. Plane exploratores non habeo. Non geographus est qui urbes, flumina, montes, maria, oceanos et deserta recensere it. Geographus est nimis auctoritate gravis ut erraret. Suam sedem is numquam relinquit, is. Sed is exploratores ibi recipit. Eos interrogat et eorum memorias notat. Et si unius memoriae inter eos magnae videntur, geographus questionem facere facit de rectis moribus exploratoris.

—     Cur hoc?

—     Quia mendax explorator in geographiae libris calamitatem ferret. Et etiam explorator intemperans potor.

—     Cur hoc? — parvus regius puer fecit.

—     Quia geminatum vident ebri. Tum duo montes geographi adnotent eo loco ubi unus est.

—     Aliquem cognosco, —parvus regius puer dixit, — malum exploratorem esse.

—     Id fieri potest. Ideo cum exploratoris recta videtur moralitas, de eius re reperta inquiritur.

—     Ad videndum itur?

—     Non itur, nimis difficile est. Sed exploratorem argumentis probare postulatur. Si, exempli causa, repertum montem editum agitur, postulatur ut inde magna saxa ferat.

Geographus statim  emotus est.

—      Sed tu, tu ex longinquo venis? Tu explorator es! Tuam stellam mihi describe.

 Et geographus, suis tabulis evolutis, suam graphidem exacuit. Exploratorum renuntiationes primum graphide adnotantur. Post ab exploratore argumenta allata, eas renuntiationes calamo scribuntur.

—     Tum? —  geographus quaesivit.

—      Oh, apud domum meam, — parvus regius puer dixit, —  multum lepidum non est, totum parvum est. Tres montes habeo ignes emoventes. Duo montes ignes emoventes ardentes et unus exstinctus. Sed numquam scitur.

—     Numquam scitur, — geographus dixit.

—     Quoque florem habeo.

—     Nos flores non adnotamus, — geographus dixit.

—     Cur!?  Pulchrius  est!

—     Quia flores unius diei sunt.

—     Quid vult “unius diei”?

—     Geographiae libri, — geographus dixit, — libri sunt pretiosiores quam omnes. Numquam obsolescunt. Multum infrequens est oceanum vacuum fieri sua aqua. Nos aeterna scribimus.

—     Sed montes ignes emoventes exstincti e somno se excitare possunt, — parvus regius puer interpellavit. — Quid vult “unius diei”?

—     Montes ignes evomentes exstincti aut ardentes idem nobis est, — geographus dixit. — Id quod nobis momenti est est  montem numquam mutare.

—      Sed quid vult “unius diei”? — iterum parvus regius puer dixit qui, in sua vita, de quaestione, cum posuisset, non decederat.

—     Vult “proximo interitu minatur”.

—     Flos meus proximo interitu minatur?

—     Profecto.

“Flos meus unius diei est”, — secut dixit parvus regius puer, — et nihil aliud nisi quattuor spinas habet ut se a mundo defenderet. Et ego eum solum relinqui apud me”.

 Primus suus animi motus desiderii fuit. Sed animus ei rediit.

—     Quid mihi suadetis ire videre? — quaesivit.

—     Stella Terra, — geographus respondit. — Nomen habet …

Et parvus regius puer abiit, suo flore cogitans.

XVI

Septima stella fuit ergo Terra. Terra stella non una multarum est! Ibi centum undecim reges numerantur (sine, certe, nigrorum regum oblivione), septem milia geographi, novem centum milia homines negotiosi, septem decies centena milia et quinque centum milia potorum, trecenti decies centena milia et undecim laudis cupidorum, id est vicies milies centena milia adulti. Ut vobis formam et notionem dare Terrae amplitudinis vobis dicam ante electricae roboris inventionem servare debebatur, cunctis sex continentibus, verum exercitum centum milia sex quingenti undecim hominum qui lumina accendebant et exstinguebant.  A paulo longe cretum, hoc splendide efficiebat.  Huius exercitus moti velut illae saltationis dramatis regebatur. Primum hominum qui lumina accendunt et exstinguunt ordo Novae Terrae Maris (= Nuova Zelanda, Zelanda significa terra di mare, zeeland) et Terrae Regionis Australis veniebat. Postea ipsi, accensa sua lumina, cubitum ibant. Tum in saltationem homines qui lumina accendunt et exstinguunt Medii Regni (= Sinae, della Cina) et Terrae dormientis (= Siberiae, della Siberia ) inibant vicissim. Postea ii quoque a scaena  recedebant. Postea  hominum qui lumina accendunt et exstinguunt Sarmatiae et Indiae ordo veniebat. Postea illorum Africae et Europae. Postea illorum  Australis Americae. Postea illorum Septentrionalis Americae. Et numquam ordinem in scaenam prodire errabant. Magnificum erat. Soli, homo qui accendit et exstinguit unum lumen poli septentrionalis  et sodalis suus qui accendit et exstinguit unum lumen poli australis, in otio et inertia vitam vivebant: in opere erant bis quotannis.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XVII

Cum iocari volitur,  mentiri parum accadit. Integerrimus non fui cum locutus sum de hominibus qui accendunt et exstinguunt lumina. In aleam eo notionem vitiatam dare nostrae stellae quibus eam ignorant. Homines in Terra spatium multum exiguum occupant. Si vicies milies centena milia Terrae incolarum anguste parum starent, velut in comitia curiata, forum implerent patens per viginti milia passum in longitudinem per viginti milia passum in latitudinem. Omnes homines in Oceani Quieti insula minime parva stipari possent.

Adulti, profecto, in vobis fidem non haberent. Se occupare multum spatium cogitant. Potentes velut patres cum multis seminibus videntur. Eis consilium date ut computent. Numeros adorant: hoc eis gratum erit. Sed aquam non perdite huic  penso operam dantes. Inutile est. Mihi vos fiditis.

 In Terra adventus, parvus regius puer admiratus est ergo neminem videre.

 

 Iam accepisse stellam pro stella dubitabat, cum anulus lunae concolor in arena se movit. 

—     Bene quiesce, — parvus regius puer tamen fecit.

—     Bene quiesce, —  anguis fecit.

—     In qua stella cecidi? — parvus regius puer quaesivit.

—     In Terra, in Africa, — respondit anguis.

 

 

 

—      Hem! … Nemo est ergo in Terra?

—     Ibi deserta est. Nemo in desertis est. Terra ampla est, — anguis dixit.

 In saxo consedit parvus regius puer et caelum suspexit.

—     Me interrogo, — dixit, — si sidera lucentia sunt ut unusquisque aliquando suam rursus invenire possit. Meam stellam vides sane supra nos est. Sed quam longinqua est!

—     Pulchra est, — anguis dixit. — Quid venis facere hic?

—     Angustias cum flore habeo, — parvus regius puer dixit.

—     Eheu! — Anguis fecit.

 Et ii tacerunt.

—      Homines ubi sunt? — rursus locutus est postremo parvus regius puer. — Tantillum soli sumus in desertis.

—     Et soli sumus etiam inter homines, — anguis dixit.

 Intuitus est eum diu parvus regius puer.

—     Bestia ridicula tu es, — ei dixit postremo, — velut digitus macra ...

—     Sed ego potentior quam regis digitus sum, — anguis dixit.

Subrisit parvus regius puer.

Tu tam fortis non es … pedes non habes …  iter facere non potes …

—     Te ferre longius quam navis possum.

Circa parvi regii pueri talum volutus est, velut aurea armilla.

—     Id quod tango, id terrae ex qua venit reddo, — etiam dixit. — Sed integer tu es et ex sidere venis …

Nihil respondit parvus regius puer.

—     Cum te video tam debilem doleo, in ha terra ex lapide te adiuvare potero si tuae stellae desiderio modum flagrabis. Ego possum …

—     Heu! Optime intellexi, — fecit parvus regius puer. — Sed cur semper per ambages loqueris?

—     Eas omnes semper solvo ego, — anguis dixit.

 Et ii tacuerunt.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XVIII

Deserta transivit parvus regius puer et solo flori occurrit. Cum tria foliis flos, nullius momenti flos.

—     Salve, bonum diem habe— parvus regius puer dixit.

—     Salve, bonum diem habe — dixit flos.

—     Homines ubi sunt? — comiter quaesivit parvus regius puer.

Olim iter facere agmen viderat flos:

—     Homines? Sex aut septem eorum esse puto. Eos conspexi aliquibus annis ante. Sed ubi eos invenire  unquam nescio. Eos fert ventus. Radicis carent, id multum incommodum eis affert.

—     Vale, —  fecit parvus regius puer.

—     Vale, —  flos dixit.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XIX

Montem editum parvus regius puer ascendit. Soli montes ei noti, tres montes ignem emoventes erant, genua adsequentes. Et velut scabello monte exstincto utebatur.  “Ex edito monte velut hoc, — secum dixit, — semel videam stellae omnes et homines omnes”… Sed solum saxeos obeliscos acutissimos vidit.

 

 

 

—     Salve, bonum diem habe,— tamen dixit.

—     Salve, bonum diem habe … salve, bonum diem habe … salve, bonum diem habe … — vox repercussa respondit.

—     Quis es? — quaesivit parvus regius puer.

—     Quis es? Quis es? Quis es? — vox repercussa respondit.

—     Amici mei este, ego solus sum, — dixit.

—     Solus sum … solus sum … solus sum …  — vox repercussa respondit.

“Quam ridicula stella! — tum cogitavit. — Omnis arida, acuta et salsa est et  homines ingenio carent. II iterum dicunt id iis dicitur. Domu mea florem habebam: semper prior loquebatur”.

 

 

 

 

 

XX

Sed accidit parvus regius puer postquam gressus est per arenas, rupes, nives, postremo viam repperit  et viae omnes ad homines vehunt. 

—     Salve, bonum diem habete, — dixit.

Rosetum  erat.

—     Salve, bonum diem habe, — dixerunt rosae.

Eas contemplatus est parvus regius puer. Similes erant omnes suo flori.

 

 

 

 

 

—     Qui estis? — attonitus ex iis quaesivit.

—     Rosae sumus, — dixerunt rosae.

—     Hem! — fecit parvus regius puer.

Et magna maestitia affectus est. Ei narraverat suus flos in mundo solum suae speciei esse. Et ecce erant eorum quinque milia omnes aequales et pares, in roseto solo!

“Indignatus esset, valde”, secum dixit, “si id videret ... tussiret multum  et se moribundum esse simularet ut ridiculum fugeret. Et ego bene obligatus essem eum curare simulare, quia aliter, ut mei spiritum reprimeret, voluntariam occumberet mortem”.

Postea, secum dixit, praeterea: “Ego divem me putavo ob unum florem, et nihil aliud habeo nisi communem rosam. Hic et tres montes mei ad genua adsequentes, et quorum unus forsitan in aeternum exstinguitur,  non facit id mei valde magnum regium puerum …”  Et occultatus in herba, flevit.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XXI

 

 

Tum vero comparuit vulpes.

—     Salve, — vulpes dixit.

—     Salve, — parvus regius puer, qui se vertit sed nihil vidit, comiter respondit.

—     Hic sum, — dixit vulpes, — sub malo.

—     Quis es? — parvus regius puer dixit —. Es pulchella multo.

—     Vulpes sum, — vulpes dixit.

—     Veni mecum ludere, — eam invitavit parvus regius puer, —  tam tristis sum …

—     Tecum ludere non possum, — vulpes dixit, — mansuefacta non sum.

—     Ah! A te veniam peto, — parvus regius puer fecit.

 Sed post cogitavisset addidit:

—     Quid vult “mansuefacta”?

—     Tu hoc loco non es, — vulpes dixit, — quid quaeris?

—     Homines quaero, — dixit parvus regius puer —. Quid vult “mansuefacta”?

—     Homines, — vulpes dixit, — pyrobolos habent et venatum eunt. Multum molestum est. Quoque pullos alunt, solum eorum negotium est. Tu quaeris pullos?

—     Minime vero, — parvus regius puer dixit. —  Amicos quaero. Quid vult “mansuefacta”?

—     Res nimis oblita est, — dixit vulpes—. “Vincula efficere …” vult.

—     Vincula efficere?

—     Profecto, — vulpes dixit. — Adhuc tu mihi solum puerulus es similis omnino centum milia puerulis. Et mihi opus non est te. Et tibi opus non est me. Ego tibi solum vulpes sum similis centum milia vulpibus. Sed si tu me mansuefacit, nos opus esset alium aliam, tu mihi unicum in mundo eris, ego tibi unica in mundo ero …

—     Intellegere incipio, — parvus regius puer dixit —. Flos est … puto me mansuefecisse …

—     Id fieri potest, — dixit vulpes. In Terra videtur omnis generis res …

—     Heu! Non in Terra est, — dixit parvus regius puer.

Visa est multum curiosa vulpes facta:

—     In alia stella?

—     Ita est.

 

 

 

—     Venatores sunt, in alia stella?

—     Minime vero.

—     Multum alliciens est! Et pulli?

—     Minime vero.

—     Nihil perfectum est,  — suspiravit vulpes. 

Sed suum consilium vulpes revocavit:

—      Omni varietate carens mea vita est. Pullos agito. Me homines agitant. Similes omnes pulli sunt.  Et similes sunt omnes homines. Ad ultimum me paulum taedium capit. Sed si tu mansuefacis me, velut soli exposita mea vita erit. Cernam crepitum incessus qui dissimilis omnium aliorum erit. Alii incessus sub terra faciunt rursus me cavo abdere. Tuus, extra terra me vocabit, velut musica.

 

 

 

 

 

 

Et postea cerne! Vides illic agros frumenti? Panem non edo. Frumentum mihi inutile est. Frumenti agri nihil admonent.  Et id triste est! Sed tu comam auream habes. Postea mirum erit cum me mansuefecerit! Frumentum quod aureum est, de te admonebit. Et fremitus venti inter frumentum amabo.

Tacuit vulpes et diu intuita est parvum regium puerum:

—     Amabo te … mansuefac me! — dixit .

—      Id velim, — respondit parvus regius puer. — Sed multum tempus non habeo. Amicos invenire debeo et cognoscere multa.

—     Solum ea quae mansuefacuntur cognoscitur,  — dixit vulpes. Homines iam tempus non habent ad vitam cognoscendam. Iam parata res a tabernariis emunt. Sed cum amicorum tabernarii non sunt, homines non iam amicos habent. Si amicum vis, me mansuefac!

—     Quid facendum est? — dixit parvus regius puer.

—     Multum patientes se praestare necesse est, — respondit vulpes. — Initio ibis sessum a me paulum longe sic in herba. Ego te aspiciam limis oculis et tu nihil dicet. Verba fons errorum sunt. Sed cotidie paulum proprius sedere poteris.

 Postero die parvus regius puer redivit.

—      Pondus maius habet  ipsa hora redire, —dixit vulpes.  — Si tu venis, exempli causa, hora decima diei,  iam inde ab hora nona beata esse incipiam. Magis sexagesimae partes horae transibunt magisque beata ero. Hora decima diei animo commoveri iam incipiam et me inquietam facere: pretium felicitatis cognovi! Sed si tu sine tempore venis, numquam sciam qua hora cor meum me induere. Ritibus opus est.

—     Quid est ritus? — dixit parvus regius puer.

—     Est quid etiam tam e memoria excessum, — dixit vulpes. — Est id quod sic facit ut dies dissimilis aliorum dierum sit, hora, aliarum horae. Est ritus, exempli gratia, meis venatoribus consuetus. Iovis die cum vici puellis saltant. Tum vero Iovis dies dies mira est! Eo deambulatum ad vineam usque. Si venatores in quovis dies saltent, similes essent omnes dies et ego diem vacuum non habem.

Sic vulpem mansuefecit  parvus regius puer. Et cum hora discessus venit:

— Heu! — dixit vulpes … Flebo.

— Tuum errorem fuit, — dixit parvus regius puer, —  tuum malum nolebam, velle me te mansuefacere tu fuisti …

—     Sane, — dixit vulpes.

—     Sed tu flebis! — dixit parvus regius puer.

—     Sane, — dixit vulpes.

—     Tum ex hoc nihil tibi prodest!

—  Mihi, — dixit vulpes, — prodest ob frumenti colorem.

Postea addidit:

— Ad rosas videndas i. Intelleges tuam esse unam in orbe. Redibis ut supremam salutationem mihi diceres, et ego tibi dabo donum rei silendae.

 Parvus regius puer ivit ad rosas videndas:

            — Similes rosae meae vos minime estis, vos adhuc nihil estis, —  eis dixit —. Nemo vos mansuefecit et vos neminem mansuefecistis. Vos estis velut meam vulpem erat. Vulpes solum similis erat  centum milia aliis. Sed ego eam amicam meam fecit, et nunc in orbe una ea est.

 Et confusissimae erant rosae.

—     Vos pulchrae estis, sed plane inanes, — dixit eis —, etiam pro vobis mori non potest. Profecto, meam rosam vobis similem esse putet viator quivis. Sed ea per se sola maiorem momenti est quam vos omnes, quia est eam aquam aspersi. Quia est eam sub globo vitreo inclusi. Quia est eam velamento protexi. Quia est ei erucas necavi (praeter duae aut tres papilionibus). Quia est eam frigere audivi, aut se gloriari aut aliquando silentium etiam tenere, quia ea mea rosa est.

Et ad vulpem rediit:

—      Supremum vale, — dixit …

—      Supremum vale, — dixit vulpes. Ecce rem meam silendam. Facillima est: solum corde bene videtur. Cerni non potest animus oculis.

—     Cerni non potest animus oculis, — iterum dixit parvus regius puer ut  vulpis voci teneret memoriam.

—      Est tempus te tua rosa moratum esse  quod tuam rosam tam magnam facit.

—      Est tempus te tua rosa moratum esse … — fecit parvus regius puer ut memoriam teneret.

—     Obliti sunt hoc verum homines, — dixit vulpes, — sed tu id oblivisci non debes. Tu in perpetuum sponsus fis cuius mansuefecisti, tu rosam tuam sponderis.

—     Ego spondeor meam rosam, — iterum dixit parvus regius puer ut memoriam tenere.            

 

 

 

 

XXII

—     Salve, — dixit parvus regius puer.

—     Salve, — dixit homo qui cursum viae ferratae regit.

—     Quid hic facis? — parvus regius puer dixit.

—     Peregrinatores in fascem capientem mille distribuo,  — homo qui cursum viae ferratae regit   dixit. — Agmnina viae ferratae quae eos vehunt mitto, sive ad dextrum latus, sive ad sinistram partem.

 Et viae ferratae agmen celere lucens, magno cum tonitri fragore, sedem hominis qui cursum viae ferratae regit  movit.

—     Admodum stipati sunt, — parvus regius puer dixit —. Quid quaerunt?

—     Idem homo currus vaporibus moti nescit, — homo qui cursum viae ferratae regit dixit.

 Et tonitri magnum fragorem secundum viae ferratae agmen celere retro dedit.

—      Iam redeunt? — parvus regius puer quaesivit …

—      Ipsi non sunt, — homo qui cursum  viae ferratae regit dixit. — Permutatio est.

—     Laeti ubi stabant non erant?

—     Numquam laeti vivitur eo loco ubi vivitur, — homo qui  cursum viae ferratae regit dixit.

Et tertium viae ferratae agmen lucens magnum fragorem dedit.

—      Primos peregrinatores sequuntur? — parvus regius puer quaesivit.

—      Nihil sequuntur nullius rei, — homo qui cursum viae ferratae regit dixit—. Illic intro dormiunt, aut melius oscitant. Soli pueri suos nasos ad vitreas fenestellas comprimunt.

—     Soli pueri id quod quaerunt sciunt, — fecit parvus regius puer. Morandi habent tempus cum pupa ex panniculo quae maxima fit, et si iis eam tolleretur, fleunt …

—     Pueri, ii quod bonum habent,— homo qui cursum viae ferratae regit dixit.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XXIII

—     Salve, bonum diem habe, — parvus regius puer dixit.

—     Salve, bonum diem habe, — tabernarius dixit.

Tabernarius pilolarum perfectarum sitim exstinguere erat. Earum capitur una octavo quoque die et bibere non egitur.

—     Cur ista vendit? — dixit parvus regius puer.

—     Magnum compendium temporis est, — dixit tabernarius—. Usu periti computaverunt. Quinquaginta tres sexagesimae partes horae octavo quoque die parcuntur.  

—     Et quid facitur cum his sexagesimis partibus horae?

—      Id quod unusquisque volitur facitur.

“Ego, — parvus regius puer secum dixit, — si quinquaginta tres sexagesimae partes horae uti possim, ad fontem suaviter plane ambulem. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XXIV

Octo diebus post meum damnum in desertis eramus et tabernarii historiam audiveram, ultimam stillam meae copiae aquae bibens.

—     Hem! — parvo regio puero dixi—. Pulcherrimae sunt memoriae tuae, sed ego nondum vehiculum alatum refeci, nihil habeo potandum, et beatus etiam ego essem si ad fontem ambulare possem  suaviter plane.

—     Mea amica vulpes,  dixit mihi …  

—     Parve vir mi. De vulpe magis non est.

—     Cur? 

—     Quia siti moriemur.

Meum sermonem non intellexit, me respondit:

—     Pulchrum est amicum habuisse. Etiam si ad mortem itur. Ego, ego contentissimus sum vulpem amicam habuisse.

“Periculi sensum non cognoscit”, mihi dixi. “Famem sitimque numquam habet. Parvum solem ei sufficit…” Sed me aspiciens, meae cogitationi respondit:

—      Sitio egomet … puteum quaeramus …

Gestum lassitudinis habui: absurdum in desertorum locorum immensitate puteum casu quaerere.  Nihilo minus iter ingredimur. Post taciti gressi esse per horas, nox supervenit et se illuminare inceperunt sidera. Velut in somnio ea cernebam, quoniam febriculam habebam a siti allatam. Parvi regii pueri verba in memoria mea saltabant.

—      Igitur sitis tu quoque? — ex eo quaesivi.

 Sed meae interogationi non respondit. Simpliciter mihi dixit:

—     Esse potest quoque aqua  cordi suavis.

 Eius responsum non intellexi sed tacui … Bene sciebam non opus esse ex eo quarere.

 Lassus erat. Consedit. Propter eum consedi. Et, post silentium, etiam dixit:

—      Ob florem quem non videtur, pulcherrima sunt sidera.

“ Certe”, respondi et , sine verba, arenae sinus lucente luna  intuitus sum.

—      Deserta pulchra sunt, — addidit.

 Et verum erat. Semper deserta amavi. In arenae congestu conseditur. Nihil videtur. Nihil auditur. Et interea aliquid in silentio splendet …

—     Id quod pulchra facit deserta, — parvus regius puer dixit,  — est in aliqua parte puteum celat.

 Ex improviso intellegere hunc arenae arcanum fulgorem admiratus sum. Cum parvus eram in antiqua domu vivebam et ibi absconditum esse thesaurum fabula narrabat. Certe eum reperire nemo unquam scivit, nec forsitan eum unquam quaesivit. Sed id omnem illam domum magicam faciebat. Rem arcanam in imo sui cordis abscondebat domus mea …

—     Ita, — parvo regio puero dixi, — et domus sit, et sidera sint, aut deserta, id quod eorum pulchritudinem  facit cerni non potest.

—      Laetus sum, — dixit, — cum mea vulpe te consentire.

Ut parvus regius puer sopitus fuit, eum in collum sustuli et rursus iter incepi. Vehementer commotus eram. Mihi videbatur thesaurum fragilem ferre. Mihi videbatur etiam  nihil fragilius esse in terra. Ad lunae lumen vidi illam frontem pallidam, illos oculos clausos, capillorum cirros vento fluctuante. Et mecum dicebam: “Id quod video solum corticem est. Maximum cerni non potest …”.

Cum semiclausa labra eius semirisum adumbraverunt, mecum etiam dixi: “Id quod animum meum tam valde movet huius parvi regii pueri dormientis eius fidelitas erga florem est,  rosae imago est quae in eo splendet velut lucernae flamma etiam cum dormit …”. Et eum amplius fragilem sensi. Protegere bene lucernas opus est. Venti impetus eas exstinguere potest. Et ambulando, puteum, oriente sole, repperi.    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XXV

—     Homines, — parvus regius puer dixit, — in viae ferratae agmina celeria, alii post alios dispositi,  se stipant velut panes in furno,   sed quid quaerunt nesciunt. Tum se agitant et ambiunt.

Et addidit:

—     Nihil significat …

Puteus a nobis consecutus similis non erat puteorum sahariani.  Sahariani putei solae fovaeae, fossae in arena, sunt. Ille similis vici putei erat. Sed illic vicus non erat et ego somniare putabam.

—      Mirum est quod, — ego dixit parvo regio puero, — omne paratum est, trochlea, situla et funis.

Risit, funem tetigit, trochleam movit. Et trochlea gemuit stridens velut vetus ventorum vexillum gemuit cum diu ventus dormivit.

 

—     Audi, —dixit parvus regius puer, — hunc puteum e somno excitamus et is canit …

Eum niti nolebam.

—      Mihi facere permitte, — ei dixi, — nimis gravis tibi est.

 Lente situlam  sustuli usque ad puteal. Eam bene libratam posui. In meis auribus trochleae cantus manebat et, in aqua adhuc tremula, tremulare videbam solem.

—     Illam aquam sitio, — dixit parvus regius puer, — potandum mihi eam praebe … .

Et id quod quaesiverat intellexi!

Situlam sustuli usque ad eius labra. Bibit, clausis oculis. Suavis erat velut dies festus. Haec aqua admodum aliud quam potus erat. Nata ex sub sideris ambulatione erat, ex trochleae cantu, ex eius brachiorum labore, benigna pro corde erat, velut munus. Cum parvus puer eram, Jesu Christi Natalis arboris lux, mediae noctis missae cantus, suavitas levium risuum una simul Natalis dono meo effusam laetitiam afferebant.

 

—     Tuae domus homines, — dixit parvus regius puer, — quinque milia rosarum in eodem horto colunt … et id quod quaerunt non reperiunt … .

—     Non reperiunt, — respondi.

—     Atqui id quod quaerunt reperiri licet in una sola rosa aut in parva aqua ... .

—     Sine dubio,  — respondi.

Et addidit parvus regius puer:

—     Sed caeci sunt oculi, corde necesse est quaerere.

Biberam. Bene spirabam. Prima luce color mellis est arena. Laetus eram etiam ob hunc mellis colorem .( Cur me alicui timere necesse fuisset? Quid est, cur sollicitudinem haberem? ) … Qualis necessitudo erat  me alicui timere …

—     Te promissioni stare necesse est, — mihi suaviter dixit parvus regius puer rursus propter me assessus.

—     Quae promissio?

—     Tu scis … Ad meam ovem fiscella …  in me recepi  hunc florem.

Ex sinu me prompsi lineas primas ductas lineamentorum.  Eas conspexit parvus regius puer et ridendo dixit:                             — Tui patres cum multis seminibus leviter similes brassicae oleraceae sunt …

—     Heu!

Ego de patribus cum multis seminibus tam gloriabar!

—      Tua vulpes … eius aures … leviter similes cornuum sunt … et nimis longae sunt! Et rursus risit

—      Iniustus es, parve vir. Ego solum boas angues clausas et boas angues patentes delineare sciebam.

—      Oh! Hoc satis erit, — dixit, — pueri sciunt.

 Fiscellam ergo adumbravi. Et  ei eam dedi anxio animo:

—Tu consilia habes quae ignoro …

Sed mihi non respondit. Mihi dixit:

—     Scis, meum in Terra casum … cras anniversarius erit …

Deinde, post silentium, etiam dixit:

—      Non longe ab hic cecideram …

Et erubuit.

 Et rursus, ulla causa inscius, inusitatum dolorem accepi. Interea venit mihi interrogatio.

—     Tum non forte accidit: mane cum te cognovi, octo dies ante, sic gradiebas, solus, ad milia passuum ab omnes cultas regiones! Tu in locum casus tui redibas?

 Rursus erubuit parvus regius puer.

 Et addidi haesitans:

—     Forsitan anniversarii causa? …

Rursus erubuit parvus regius puer.  Interrogationibus numquam respondebat, sed, cum erubuitur, id vult “ita”, nonne?

—     Eheu, — ei dixi, — formidine percello …

 Sed is mihi respondit:

—     Nunc tu in opere esse debes. Rursus proficisci debes ad tuum vehiculum alatum. Hic te exspecto. Cras vesperi redi …

Sed animum non recreabar. Vulpem memineram.  Periculum adimus  parum flere si permisimus nos mansuefacere.                                     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XXVI

Prope puteum vetus lapideus murus dirutus erat. Cum ex meo opere redii, postero die vesperi, procul meum parvum regium puerum vidi illic supra sessum, cruribus demissis.

Et eum dicere audivi:

—     Tu ergo id immemor es? — dicebat —. Hic sine dubio non est.

 Altera vox ei sine dubio respondebat quia ita contradixit:

—     Ita est! Ita est! dies verus est, sed hic locus non est.

Meum iter ad murum continuavi, neminem nondum videbam nec audibam. Nihilo minus parvus regius puer iterum inquit:

—      Profecto tu ubi incipit vestigium meum in arena videbis. Tu me exspectare solum debes. Illuc hac nocte ero.

Viginti metra procul a muro eram et etiam tum nihil videbam. Post silentium etiam dixit parvus regius puer:           —  Bonum venenum habes? Certum habes me diu dolere non facere?     

  Constiti, anxi animo, sed nihil adhuc nunc intellegebam.

—     Nunc abi, — dixit —, …  descendere volo.

 Tum ad fundamentum muri despexi et concussus metu sum! Illic erat, adversus parvum regium puerum erectus anguis quidam flavus qui intra triginta temporis puncta vos necant. Sinum meum scrutans ut manualem meum pyrobolum extraherem, currere coepi sed, obstrepente crepitu, blande in arena mersus est anguis, velut aqua saliens quae evanescit, et sine celeritate nimia, se in saxa insinuavit sono parvo metallo simili.

Ad murum perveni eo ipso tempore ut in collum meum parvum virum regium puerum  acciperem, velut nix pallidum.

—      Quaidnam est hoc? Nunc tu cum anguibus loqueris?

Suum aeternum focale aureo colore relaxavi. Eius tempora conspersi et eum bibere feci. Et nunc aliquid ex eo quaerere timebam. Me graviter intuitus est et collo brachia circumdedit. Cor eius palpitare audivi velut illud morentis avis, cum sclopeto vulnerata est. Mihi dixit:

—      Laetus sum te id quod tuo vehiculo alato recte non operabat invenisse. Domum redire potes.

—     Quomodo id scis?

In eo eram ut ei nuntiarem, feliciter, praeter spem, in mea opera cessisse!

 Meae interrogationi non respondit sed addidit:

—      Ego quoque hodie meam domum redeo …

Post ea, maestus:

—     Multo longius est … multo difficilius …

Bene intellegebam quid singulare eventurum esse. Eum amplexus sum velut parvulum et mihi  in voragine directum demergere videbatur, me impotente eum tenere … 

Graves oculos habebat, multo longe amissos.

—     Tuam ovem habeo. Et ovis arcam habeo. Et fiscellam habeo …

Et leniter risit maestus.

 Diu exspectavi. Se paulatim calefieri sentiebam.

—     Parve vir,  timuisti.

Timebat certe! Sed suaviter risit.        

—      Magis timebo hodie vesperi …

Rursus inhorrui irreparabilis sensu. Et intellexi ferre non potuisse illum risum postea numquam audire. Mihi erat velut fons in desertis.

—     Parve vir, te audire ridere volo …

Sed mihi dixit:

—     Hac nocte unus erit annus. Sane mea stella erit supra locum ubi praeterito anno cecidi.

—     Parve vir, solum malum somnium est haec historia anguis, constituti et stellae …

 Sed meae interrogationi non respondit. Mihi dixit:

—      Id quod grave est non videtur.

—     Certe …

—     Velut flori est. Si tu florem amas qui in stella est, dulce est nocte caelum intueri. Omnes stellae florentes sunt.

—     Certe …

—     Velut aquae est. Illa, quam tu me potum praebuisses, velut musica erat, trochleae et funis causa … recordaris … bona erat.

—      Certe.

—     Tu, nocte, intueberis sidera. Minor est domus mea quam ut tibi ubi est monstrarem. Melius ita mea stella tibi erit una in stellas.  Ergo tu amabis omnes stellas intueri. Erunt omnes tuae amicae. Et postea tibi donum faciam.

Risit rursus.

           —   Heu, parve homulle, audire te ridere amo.

           —   Ipsum erit meum donum. Velut aquae erit.

           —  Quid dicere vis?

            — Homines sidera habent quae ipsa non sunt. Aliis, viatoribus, duces sidera sunt. Aliis solum parvae luces sunt. Aliis, doctis, questiones sunt. Homini negotioso aurum sunt. Sed tacent omnia illa sidera. Tu, tu sidera habebis velut nemo habet.

—     Quid dicere vis?

—     Cum nocte caelum intueberis quia in una eorum ego habitabo, quia in una eorum ego ridebo, ergo tibi erit velut si omnia sidera rident. Tu habebis, tu, sidera quae ridere sciunt.

Et rursus risit.

—      Et cum tempori cedes (semper tempori ceditur), laetus me cognovisse eris. Semper amicus meus eris. Cum me ridere cupies. Nonnumquam fenestram aperies, ita, pro gaudio … Et turbati erint amici tui te ridere videre caelum intuentem. Ergo eis dices:” Ita est, sidera  semper mihi risum movent”. Et te dementem putabunt, tibi malum ludum fecero …

Et rursus risit.

—     Erit velut si tibi magnum numerum parvorum tintinnabulorum scientum ridere pro sideris donavissem …

 Et rursus risit. Postea serius redivit.

—     Hac nocte … scis… ne venias.

—     Te non deseram.

—     Vultum habebo gravis aegrotare. Vultum habebo leviter mori. Ita est. Ne videre veni, nihil opus est …

—     Te non deseram …

Sed anxius erat.

—     Tibi hoc dixit … etiam anguis causa.  Opus non est te mordere … Angues, genus malum sunt. Pro mera mala delectatione mordere possent …

—     Te non deseram.

—     Verum est venenum non habere ut iterum morderent …

Illa nocte eum iter adire non vidi. Sine strepitu abierat.

Cum eum  consecutus sum, celer gradiebatur pleno gradu. Mihi solum dixit:

—      Hem! tu illic es …

Et meam manum sumit. Sed iterum se exscruciavit.

—      Erravis. Patieris. Vultum mortuus esse habebo et verum non erit …

Tacebam.

—     Intellegis, nimis longinquum est. Ferre eo non possum  hoc corpus. Nimis gravis est.

Tacebam.

—     Sed velut vetus scorteus sacculus depositus erit. Tristes non sunt veteres scortei sacculi.

 Tacebam.

 Animo fracto et demisso, leviter fuit. Sed nisum rursus fecit.

— Benignus erit, scis, ego quoque sidera intuear. Sidera omnia putei cum robigine obducta trochlea erunt, sidera omnia mihi pocula ministrabunt.

Tacebam.

—     Tam iucundum eris. Tu habebis quinque centum milia tintinnabulorum. Ego habebo quinque centum milia fontum …

Et etiam is tacuit quia flebat …

—     Ibi est. Me solum facere gradum sine.

 Et consedit quia timebat.

 

 

 

Etiam dixit:

—     Tu scis … meus flos … spondeo eum. Et tam exilis est. Et tam candidus est. Quattuor spinas habet, nihil, quae a mundo eum protegunt.

 Quia non longius stare poteram, consedi. Dixit:

—      Ecce … omne est …

Haesitavit etiam parumper, postea surrexit. Gradum fecit. Ego me movere non poteram.

 Nihil erat praeter flavam lucem prope eius talum. Momentum temporis immotus mansit. Singultum non dedit. Molliter cecidit velut arbor cadit.  Ne sonum quidem fecit, arena.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XXVII

Et nunc iam, profecto, six anni sunt. Adhuc numquam hanc historiam narravi. Commilitones, qui me rursus viderunt, laetissimi me vivum aspicere fuerunt.  Tristis eram sed eis dixit: Causa laboris est.

 Nunc tempori cesseram, vel potius … non omnino. Sed bene scio in sua stella redisse, quia prima luce suum corpus non inveni. Non tam grave corpus erat … Et nocte auscultare sidera amo. Velut quinque centum milia tintinnabulorum est …

Sed ecce quid mirum accidit. Fiscellae delineatae parvo regio puero … addere oblitus sum lorum ex corio! Numquam potuerit ovi vincire. Ergo ex me quaero: “Quid accidit in sua stella? Ovis florem edisse potest …”.

Nonnumquam mihi dico: “Minime vero. Parvus regius puer omnibus noctis sub vitreo globo suum florem claudit et suum ovem observat …”. Tunc laetus sum, et omnia sidera suaviter rident.

 Nonnumquam mihi dico: “Aliquando evenit ut abducat, et hoc sufficit! Oblitus est vesperi vitreum globum, aut ovis exivit nocte sine stridore …”. Ergo tintinnabuli omnia in lacrimas mutantur!

 Magnum arcanum est. Quoque vobis qui parvum regium puerum amatis, velut mihi, nihil in universo idem est, si in parte aliqua, ubi nescitur, ovis nos latens rosam edit aut non edit …

Caelum intueremini. Ex vobis quaeratis: florem edit aut non edit ovis? Et velut omne mutat videatis … Et nullus adultus unquam id tam grave esse intelliget!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Haec mihi sunt pulcherrima et tristissima loca terrae. Eadem loca antecedentis paginae sunt. Sed iterum ea delineavi ut melius vobis praeberem. Hic est ubi parvum regium puerum in terra apparuisse et postea e conspectu evolavisse. Haec loca attente intueremini ut certi sitis ea agnoscere si in Africam in deserta eatis. Et si illac transire vobis accidit, vobis supplico, ne festinetis, sub sidus parumper exspectate! Si puer ad vos venit, si ridet, si auream comam habet, si cum ei quaeritur non respondet, quem est intelligetis. Ergo benigni sitis. Ne me tam tristem sinite. Ad me cito scribite eum redivisse.           

 

 

           

     

 

 

 

 

INDEX

Nuncupatio

Caput I

Caput II

Caput III

Caput IV

Caput V

Caput VI

Caput VII

Caput VIII

Caput IX

Caput X

Caput XI

Caput XII

Caput XII

Caput XIV

Caput XV

Caput XVI

Caput XVII

Caput XVIII

Caput XIX

Caput XX

Caput XXI

Caput XXII

Caput XXIII

Caput XXIV

Caput XXV

Caput XXVI

Caput XXVII